سیاست گذاری رفاه خانواده در ایران، مطالعه تطبیقی برنامه های توسعه

چکیده مقدمه: خانواده نقش حساس و مهمی در شکل‌دهی به جامعه ایفا می‌کند، در بسیاری از جوامع ماهیت خانواده به لحاظ فرآیند مدرنیزه شدن و فشارهای مداوم توسعه تا حدی تغییر نموده است. این تغییرات و نیازهای رو به افزایش خانواده‌ها، اولویت‌هایی را برای سیاست‌گزینی دولت‌ها ایجاد کرده است. با توجه به اهمیت و ضرورت توجه به سیاست و رفاه خانواده در کشورها و همچنین عواملی چون پراکندگی و کمبود اطلاعات در این حوزه، پیچیدگی مفهوم رفاه و نیاز سیاست‌گذاران به اطلاع از جایگاه ایران در خصوص رفاه خانواده، ضرورت پرداختن به این موضوع به منظور برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در این حوزه عیان است. لذا این مقاله به بررسی سابقه برنامه‌ریزی رفاه خانواده در ایران، شناخت نقاط قوت و ضعف برنامه‌های اجرا شده،همچنین مشخص کردن سیاست‌های مهم د‌ر این حوزه پرداخته است.. روش: روش تحقیق به‌کار گرفته شده مبتنی بر روش اسنادی و مروری با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای موضوعی و لغوی بوده است. در این پژوهش 28 سند اصلی در خصوص برنامه‌ها مرور شده‌اند. این اسناد مربوط به اصل برنامه یا ارزشیابی‌هایی در خصوص آن یا لوایح مربوطه می‌باشند. نتایج: در برنامه‌های قبل و بعد از انقلاب برنامه جداگانه‌ای با موضوع رفاه خانواده وجود نداشته است و فصل بودجه‌ای جداگانه نیز به خود اختصاص نمی‌دادند. اما در برنامه چهارم عمرانی قبل از انقلاب، فصل «رفاه اجتماعی» و برنامه‌ی «رفاه خانواده و کودک» دیده شد. بحث و نتیجه‌گیری: بررسی نهایی نشان می‌دهد که رفاه خانواده به عنوان یک کلیت مستقل در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های کشور مغفول مانده است. در نتیجه در برنامه‌های آتی رفاه خانواده در ایران لازم است به مولفه‌هایی چون وجود رویکردی کل‌نگر به خانواده، نداشتن نگرشی بیمارمحور و آسیب‌محور به آن، داشتن الگوهای استحقاق‌سنجی و تعیین متولی واحد در این امر توجه کرد.