سیاست خاورمیانه ای روسیه از 2015-2011 (با تأکید بر کشورهای عربی)

تحولات منطقۀ خاورمیانه و شمال آفریقا از سال 2011 (وقوع انقلاب­های عربی) تا سال 2015 (اوج بحران در سوریه) فصل جدیدی از سیاست خاورمیانه­ای بازیگران فرامنطقه­ای از جمله روسیه را رقم زد. پیوندهای دیرینۀ مسکو با منطقه و تمایل آن به ایفای نقش بیشتر در معادلات بین­المللی سبب شد تا سیاست جدیدی در راستای تحقق منافع کرملین به‌کار گرفته شود. حضور غیرفعال در تونس و مصر به همراهی روسیه با غرب در صحنۀ لیبی منجر شد که هرچند غافل­گیری مسکو را به‌دنبال داشت؛ اما ادامۀ این روندها به‌سمت خاورمیانه، موجب نگرانی این کشور از جهت­گیری­های آتی و تسری آن به محیط امنیتی روسیه در جمهوری­های اتحاد شوروی شد. این مسئله زمینۀ ایفای نقش هرچه فعال‌تر مسکو در منطقه را ایجاد کرد. در حالی­که پیش از وقوع انقلاب­های عربی، کارگزاران روس با حفظ فاصلۀ مناسب بر تأمین و حفظ منافع خویش در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا تلاش می‌کردند و علاقه­ای برای مداخله در امور بازیگران منطقه از خود بروز نمی­دادند. در این نوشتار تلاش بر این است تا با بهره­گیری از روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای نظریۀ «واقع­گرایی تهاجمی» به تبیین اهمیت حضور روسیه در صحنۀ خاورمیانه به­ویژه پس از خیزش­های مردمی پرداخته شود. شایان توجه اینکه در این راستا یافته­ها حاکی از آن است که سیاست روسیه بر مبنای جلوگیری از تسری خیزش­ها به منطقۀ اوراسیا و نیز ایفای نقش بیشتر در معادلات بین‌المللی به‌دنبال خلأ ناشی از حضور ایالات متحده در منطقه است.