سنجش سطح بهره‌مندی از خدمات شهری با استفاده از دو روش تاکسونومی عددی و روش تلفیق شاخص همپوشانی مورد شناسی: شهرستان‌های استان مرکزی

از‌آنجایی‌که توزیعوچیدمانخدماتشهرینقشمؤثریدرجابه‌جاییفضاییجمعیتو تغییراتاجتماعیداشتهوبا توجه به اینکه یکیازمعیارهایتوسعة پایدار، عدالتاجتماعی است؛‌ از‌این‌رو، برقراریارتباطمنطقیوهماهنگبینپراکنش جمعیت وتوزیعخدماتبرایرسیدنبهپایداریضروریبه‌نظرمی‌رسد. پژوهشحاضربهسنجش میزان برخورداری ازامکاناتوخدمات شهری مورد‌ِنیاز شهرستان‌های استان مرکزی پرداخته است. در این تحقیق بهره‌مندی از خدمات شهری در چهار بُعدِ بهره‌مندی از خدمات آموزشی، ارتباطی، درمانی و فرهنگی مذهبی مورد سنجش واقع شده است. برای دست‌یابی به این مهم، 24 شاخص براساس تواتر نظر صاحب‌نظران و متخصصان انتخاب و از روش امتیاز استاندارد شده، استاندارد می‌شوند؛ سپس شاخص‌های استاندارد شده با دو روش متفاوت با یکدیگر ترکیب و تحلیل خواهند شد. سپس از‌طریقِ روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) به وزن‌دهی ابعاد بهره‌مندی از خدمات شهری و متغیّرهای هر‌یک از آن‌ها پرداخته شد. امتیازات برخورداری از خدمات شهری شهرستان‌های استان از دو روش تاکسونومی عددی و روشتلفیقهمپوشانیشاخص (IOM) محاسبه شد. نتایجبه‌صورتِسطح‌بندی شهرستان‌ها در 5 دستهاز‌نظرِمیزاندست‌یابیبهخدماتارائهشد. برای درک بهتر، نتایج در سامانة اطلاعات جغرافیایی (GIS) ترکیب و ارائه می‌شود. بررسینتایجحاصلازمیزان برخورداریشهرستان‌هاازامکاناتوخدماتشهریحاکی‌ازتفاوت ناچیز در امتیازات به‌دست آمده از هر دو روش دارد.در‌مجموعشهرستان فراهان در هر دو روش در رتبة اول بوده و شهرستان‌های اراک و ساوه از مناطق محروم به‌حساب می‌آیند. از روش تاکسونومی عددی، شهرستان اراک با درجة توسعه‌یافتگی 84/0، پایین‌ترین درجة توسعه‌یافتگی و در میان شهرستان‌های همگن، شهرستان خنداب با درجة توسعه‌یافتگی 28/0، توسعه‌یافته‌ترین شهرستان استان است. از‌طریقِ روش IOM، شهرستان اراک و ساوه با امتیاز 13، کمترین توسعه‌یافتگی و شهرستان خنداب با امتیاز 83، بیشترین توسعه‌یافتگی را در میان شهرستان‌های همگن استان به خود اختصاص داده‌اند. به‌طور‌کلی می‌توان گفت، بین جمعیت، خدمات و امکانات شهری در شهرستان‌های استان مرکزی تناسبی صحیح و منطقی وجود ندارد.