سرنوشت اخروی غیرمسلمانان از دیدگاه متکلمان اسلامی

چه سرنوشتی در آخرت در انتظار پیروان سایر ادیان خواهد بود؟ آیا سرنوشت اُخروی غیرمسلمانان تابع نحوه‌ی عملکردشان در دنیا است یا این‌که سرنوشت اخروی آنها بدون ارتباط با اعمال دنیویشان، دوزخ خواهد بود؟ هدف این مقاله بررسی سرنوشت اُخروی غیرمسلمانان از دیدگاه متکلمان اسلامی است. دیدگاه‌های اصلی در بحث را می‌توان به چهار دسته تقسیم نمود: 1- انحصارگرایی مذهبی 2- انحصارگرایی دینی 3- شمول گرایی و 4- کثرت‌گرایی. دیدگاه کثرت‌گرایی در باب نجات، بدین معنا که، پیروان همه ادیان به‌طور برابر اهل نجاتند؛ در میان متکلمان اسلامی قائلی ندارد. این پژوهش نشان خواهد داد که اکثر متکلمان در این بحث، انحصارگرا هستند. اما غالب متکلمان انحصارگرا هم با این‌که صریحاً، پیروان دین یا مذهب خود را اهل نجات و غیر آن را اهل هلاکت معرفی کرده‌اند اما در آراء و عقاید کلامی آنان به اصولی برخورد می‌کنیم که حداقل نشان از شمول‌گرایی دارد که با مبنای آنها یعنی انحصارگرایی مغایرت خواهد داشت. علی‌رغم این‌که در هر زمانی یک دینِ حق وجود دارد و پیروان راستین آن اهل نجاتند، پیروان سایر ادیان نیز مشروط به شرایطی میتوانند نجات یابند و رحمت و لطف و عفو الهی ایجاب می‌کند که واجدان ایمان و عمل صالح و غیرمعاندان از رستگاری اخروی بهره‌مند گردند.