سبک‌شناسی ادبی نکوهش‌های امام علی (ع) در نهج‌البلاغه

سبک‌شناسی (أسلوبیة) در اصطلاح علمی است در حوزة زبان‌شناسی و ادبیات که موضوع آن بررسی شیوه‌‌‌های گوناگون بیانی در آثار ادبی است. نهج‌البلاغه از جمله متونی است که شیوه‌های ادبی به کار برده شده در آن مطابق با مقتضای حال است. بنابراین با ‌‌بررسی سبک‌شناسی نهج‌البلاغه می‌‌توان به معرفی الگویی مناسب در نوشتار ادبی، که راه‌گشای نویسندگان باشد، دست یافت. مقالة حاضر به بررسی سبک‌شناسی بیانات امام علی (ع) دربارة «نکوهش» پرداخته است. دلیل انتخاب نکوهش‌‌ها این است که نکوهش‌‌ علاوه بر اهمیت تربیتی، از نظر بلاغی، شکل‌ها و اسلوب‌های خاصی از سخن را اقتضا می‌کند، که در دیگر اغراض سخن کم‌تر دیده می‌‌شود؛ زیرا در نکوهش سخن باید به گونه‌‌ای ایراد گردد که با جلوه‌‌ای نیکو در جان مخاطب نفوذ کند و تأثیرگذار واقع شود. بنابراین هدف از این پژوهش دست‌یابی به سبک امام (ع) در بیان نکوهش‌‌هاست. برای دست‌یابی به این هدف، مقالة حاضر ابتدا به بیان معانی لغوی و اصطلاحی سبک‌شناسی به عنوان پدیده‌ای زبان‌شناختی پرداخته است و سپس بر اساس پنج مسئلة مطرح در سبک‌شناسی (گزینش واژگان‌‌، نظم‌‌، آهنگ‌‌، گسترش و تصویر) بررسی ادبی ـ تفسیری بیانات امام (ع) را پی می‌‌گیرد. روش و منهج این جستار توصیفی ـ تحلیلی است و با شیوة مطالعة کتاب‌خانه‌ای انجام شده است.