ساخت و ارزیابی صفحۀ موزع شیاردار برای خشکه‌کاری بذر شلتوک با ردیف‌کار پنوماتیک

هزینۀ کارگری و مصرف بالای آب در کشت نشایی برنج در ایران ، باعث گرایش روزافزون کشاورزان به کشت مستقیم بذر برنج به روش خشکه‌کاری شده است. مصرف زیاد بذر و نبود ماشین کارندۀ مخصوص از مشکلات خشکه‌کاری برنج است. هم‌اکنون برای خشکه‌کاری برنج از خطی‌کاری‌های مرسوم با مصرف بیش از 90 کیلوگرم در هکتار شلتوک استفاده می‌شود، در‌حالی‌که در خشکه‌کاری، کشت تک‌بذر با الگوی20×20 سانتی‌متر می‌تواند مصرف بذر را به 5 کیلوگرم در هکتار کاهش دهد. این پژوهش، به منظور ساخت و ارزیابی آزمایشگاهی صفحۀ بذر برای کشت مستقیم برنج به روش خشکه‌کاری با ردیف‌کار پنوماتیک اجرا شد. عوامل طراحی عبارت‌اند از شش نوع صفحۀ بذر و سه قطر سلول بذر. صفحات بذر شامل، صفحۀ مرسوم بدون شیار، سه نوع صفحه با شیار ذوزنقه‌ای با زاویۀ دیوارۀ 30، 45 و 60 درجه و دو نوع صفحه با شیار نیم‌دایره با دهانۀ 2 و 3 میلی‌متر و سه قطر سلول بذر 1/2، 1/3 و 1/5 میلی‌متر که در سه سطح مکش 40، 50 و 60 میلی‌بار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار از نظر شاخص‌های نکاشت، بیش‌کاشت (چند بذری)، دقت تغذیه و تعداد بذر در سلول ارزیابی شدند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که با افزایش نیروی مکش و قطر سلول بذر، شاخص نکاشت کاهش و شاخص بیش‌کاشت و تعداد بذر در هر سلول افزایش می‌یابد. صفحات جدید شیاردار نسبت به صفحة بذر مرسوم بدون شیار دارای دقت تغذیه بالاتر و شاخص‌ نکاشت کمتری است. شیاردار کردن صفحه باعث پوشش بیشتر دهانۀ سلول و موجب کاهش درصد نکاشت و بیش‌کاشت بذر در کپه شد. بازتر شدن دهانۀ شیارهای ذوزنقه‌ای و نیم‌دایره باعث کاهش شاخص نکاشت و با شدت بیشتری باعث افزایش شاخص بیش‌کاشت و تعداد بذر در سلول شده است. به طور کلی، نتایج ارزیابی آزمایشگاهی نشان می‌دهد که برای کشت مستقیم بذر خشک برنج (خشکه‌کاری) با ردیف‌کار پنوماتیک، صفحات شیاردار ذوزنقه‌ای با زاویۀ دیوارۀ 45 و60 درجه با قطر سلول 1/2 و فشار مکش50 میلی‌بار از دیگر تیمارها برترند.