ساختار نحوی معارف بهاءولد براساس الگوی سبک‌شناسی لایه‌ای

شناخت سبک و زبان هر اثری به دریافت و فهم درونمایه و مطالب آن، کمک بسیاری خواهد کرد؛ به‌ویژه زمانی که متن عرفانی و ادبی باشد. زبان در این متون تاحدّی از شکل معیار و ساختار اصلی خود خارج می‌شود. معارف، تنها اثر بهاءولد، بیانگر دل‌نوشته‌ها و حاصل حالات روحانی و عرفانی نویسنده است. مؤلف در آن با زبانی خاص و بیانی ویژه و شعرگونه عرفان و جهان‌بینی خود را به تصویر کشیده است؛ به همین سبب ازجمله متونی است که بی‌تردید در گروه متون ادبی قرار می‌گیرد و آن را برپایة الگوی سبک‌شناسی لایه‌ای (لایه‌های پنج‌گانۀ آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک) می‌توان بررسی کرد. این مقاله می‌کوشد تا با دیدگاهی سبک‌شناسانه، نحو و ویژگی‌های نحوی معارف را بررسی کند و با واکاوی لایۀ نحوی این اثر، برجستگی‌های نحوی و دستوری آن را تحلیل و تبیین کند. با این بررسی آشکار می‌شود که ساختار زبانی و نحوی معارف چه اندازه از شیوۀ گفتار شفاهی و زبان گفت و شنود رودررو تأثیر پذیرفته است. هم‌چنین دریافته می‌شود محتوای عرفانی متن و پیشۀ وعظ نگارندۀ آن تا چه اندازه بر ساختمان نحوی کلام تأثیر گذاشته است.