ساختار محله ای شهر در سرزمین های اسلامی

author

Abstract:

اسلام که اساساً دینی شهرگراست و در شهر رشد و نمو یافته، خود موجد شهرهای جدید بوده یا باعث تغییر شکل شهرهای پیش از خود شده است. واضح است که گسترش اسلام در سرزمین های اسلامی به بارور شدن فرهنگ اسلامی منجر می شد و این فرهنگ ضمن اثرگذاری بر سرزمین های اسلامی از آنها تأثیر می گرفت. اندیشه ناب اسلام محمد(ص) و علی (ع) حکومت هایی که در دوره های مختلف زیر عنوان (امپراتوری اسلامی) پا په عرصه وجود نهادند، چه با تحریف شریعت و چه متأثر از ویژگی های سرزمینی، شکلی دیگر یافت که شهر، شهرسازی و فرهنگ شهری نیز متأثر از آن است. شهرهای اولیه سده اول هجری محل سکونت قبایل عرب و ایلات یکجانشین شده و به بخش هایی تقسیم شده بود که ساختار اجتماعی جامعه عربی را باز می تافت. در دوره امپراتوری عباسی و اموی به تدریج و در امپراتوری عثمانی به سرعت شهرها رشد و توسعه یافت و مهاجرت های قابل توجه به شهرها ساختار آنها را به شدت متحول ساخت و به تنوع قومی، نژادی و فرهنگی انجامید. این تنوع و نیز قشربندی مشخص اجتماعی منجر به شکل گیری محلات شهری یا تثبیت و گسترش نظام محل های قبلی شد. گسترش قابل توجه شهرها در این دوره، وسعت حوزه امپراتوری و به خصوص تصمیم عثمانی ها بر اعطای حق خود مختاری درونی در شهرها به نوعی «نظام محله ای غنی» در شهرهای این دوره انجامید. محلات شهری این امکان را فراهم می کردند که قشرها، گروه ها، فرقه ها و مذاهب مختلف در محدوده های «خودی شده» هویت خود را بازیافته، آداب، رسوم، عادات و مراسم خود را در چارچوب شهر بازسازی کنند. گاهی هم این تعلق و هویت محله ای به دلیل تضادهای بین مرحلهای منجر به نزاع و درگیری های خونین شده، در مقابل هویت شهری قرار میگرفت که به نحوی توسط حاکمان حال میشد یا حتی مورد بهره برداری قرار میگرفت. این محلات امکان پیوند فرد را با جمع فراهم و امنیت گروه های اقلیت را تضمین میکرد و در مواردی جایگزین تشکیلات مردمی در شهرها می شد. کنترل و امنیت محلات و اداره آنها توسط خود اهالی محله صورت می گرفت و مسئول هر محله ضمن حل مسائل محله، امکان ارتباط با شهر ور مقامات شهر را فراهم می ساخت. هر محله در خود نیازمندی های روزمره ساکنان را تأمین می کرد و در واقع، شهری کوچک بود. در این مقاله با استفاده از نتایج مطالعات اسنادی بر پایه کتب فارسی و انگلیسی مرتبط سعی شده است تا در یک بررسی تطبیقی و مقایسه ای در ابتدا نظام و ساختار محله ای شهر در سرزمینهای اسلامی و سپس عوامل مؤثر بر پیدایی و تحول آن و سرانجام کارکردهای نظام محله ای شهر در سرزمین های اسلامی بررسی و تحلیل گردد. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهر اسلامی (محله)

     آرمان‌شهر اسلامی در پیروی از کلام پروردگار، سنت پیامبر و روایات معصومین به برقراری عینی عدالت و نیز قرار دادن مناسب هر چیز درجای خود و خلق فضاها با اندازه‌های مناسب اقدام می‌نماید. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی در پی دستیابی به هدف اصلی خود، یعنی تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهر اسلامی به ویژه محله ‌می‌باشد. نتایج تحقیق پس از مطالعه منابع مختلف نشان می‌دهد که برای تجلی عدالت اجتماعی در...

full text

تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهر اسلامی (محله)

آرمان شهر اسلامی در پیروی از کلام پروردگار، سنت پیامبر و روایات معصومین به برقراری عینی عدالت و نیز قرار دادن مناسب هر چیز درجای خود و خلق فضاها با اندازه های مناسب اقدام می نماید. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی در پی دستیابی به هدف اصلی خود، یعنی تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهر اسلامی به ویژه محله می باشد. نتایج تحقیق پس از مطالعه منابع مختلف نشان می دهد که برای تجلی عدالت اجتماعی در ساختا...

full text

رویکرد توسعه ی پایدار محله ای در شهر مهاباد مطالعه ی موردی محله ی استاد مجدی

استادمجدی؛ محله ای با پیشینه ی هسته ی مرکزی شهر مهاباد به پردازد. نه بود مسیری مناسب برای حمل و نقل آسان در راستای هوای سالم و پاک که خود شاخصی مهم در امر توسعه ی پایدار می باشد،در عین حال باوجورد درست بودن این مطلب که موقعیت محله در بافت هسته ی مرکزی شهری است، که خود یکی از مزیت های حاکم بر محله است، اما با وجود فاصله ی کم محله به نقاط مرکزی شهر ولی نه بود پیاده راه های مناسب و همچنین نه بود م...

full text

تحلیل و بررسی درونگرایی در شهرهای سرزمین های اسلامی

جوامع اسلامی دارای احساس عمیق پوشیدگی و خلوت شخصی هستند که در معماری سنتی آنان بازتاب می یابد، به نحوی که خانه ها، چهره ای اندرونی و باطنی دارند، حجب و پوشیدگی خانه مسلمان ، تقسیم بندی مشخص حیطه های اندرونی و بیرونی در شهرهای اسلامی یکی از جذاب ترین ویژگی شهرهای اسلامی است. درونگرایی یکی از شاخص های معماری شهر اسلامی و حیاط یکی از عناصر تشکیل دهنده درونگرایی است بطوریکه بافت شهرهای اسلامی مجموع...

full text

کاربست جهان بینی اسلامی در شهرهای ایرانی- اسلامی با تأکید بر توسعه پایدار محله ای

ایجاد و گسترش "شهر اسلامی- ایرانی" و همچنین تغییر و تحول شهرهای موجود به سمت شهرهای مطلوب، یکی از لوازم بروز و ظهور تمدن ایرانی اسلامی است که هدف اصلی در آن هدایت انسان به سمت تعالی و کمال خواهد بود. با طلیعه ی اسلام جهان بینی جدیدی مبتنی بر برادری و برابری به منصه‌ی ظهور رسید. این طرز تفکر بر شکل شهرنشینی و جامعه شهری اثر گذاشته است. در واقع، شهرهای اسلامی از دستورات و قوانین اسلامی متخذ از کت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 22

pages  39- 68

publication date 2003-08-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023