زمینه‌‌یابی و ارائۀ الگوی پیشنهادی متنوع‌‌سازی فعالیت‌های اقتصادی مناطق روستایی استان گیلان

متنوع‌سازی فعالیت‌های اقتصادی به‌عنوان استراتژی بنیادی موجب ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت، بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی تجدیدشونده، ورود فعال اقتصاد روستایی در اقتصاد ملی و بین‌المللی، افزایش تولید و انباشت پس‌انداز، افزایش خودآگاهی، شخصیت و هویت فردی و ملی و... در روستاها می‌شود؛ در کشورهای پیشرفته و در‌حال توسعه و از سوی سازمان‌های بین‌المللی مورد تأکید و توجه قرار گرفته است؛از‌این‌رو شناسایی توانمندی‌‌ها، ظرفیت‌‌ها و قابلیت‌‌های مناطق روستایی مختلف و زمینه‌‌یابی فعالیت متناسب با آن منطقه/ روستا به‌منظور اولویت‌‌بندی و ارائۀ الگوی مطلوب متنوع‌‌سازی فعالیت‌های اقتصادی آن ضروری است که هدف اساسی تحقیق حاضر نیز به‌شمار می‌‌رود. بدین‌منظور، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به شناسایی قابلیت‌‌ها و ظرفیت‌‌های مناطق روستایی در سطح شهرستان‌‌های استان گیلان در زمینۀ انواع فعالیت‌های کشاورزی و صنایع تبدیلی و تکمیلی مناطق روستایی پرداخته است. اطلاعات موردنیاز درجهت توصیف و تحلیل وضعیت، از داده‌‌های ثبتی و رسمی همچون سرشماری عمومی کشاورزی 1393، سالنامۀ آماری استان گیلان سال 1393، داده‌‌های ثبتی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان و... به‌دست آمده است. سپس با استفاده از مدل‌‌های مختلف همچون تکنیک ضریب مکانی، شاخص تخصصی و تکنیک پیوستگی مکانی، ضمن تجزیه و تحلیل، ظرفیتی که بالاترین مزیت را در یک شهرستان نسبت‌به سایر شهرستان‌‌ها داراست، برای آن شهرستان معرفی کرده و درنهایت، الگوی پیشنهادی برمبنای خوشه‌‌های فعالیت (خوشۀ صنایع تبدیلی و تکمیلی، خوشۀ صنایع دستی، خوشۀ فعالیت گردشگری، خوشۀ تنوع‌‌بخشی فعالیت زراعی، خوشۀ تنوع‌‌بخشی فعالیت باغی) در سطح منطقه‌‌ای/ شهرستان ارائه شده است. به‌طورکلی نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که استان گیلان به‌لحاظ تمرکز و تنوع صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در حد متوسطی قرار دارد. شاخص تخصصی برای شهرستان‌‌های بندرانزلی و سیاهکل، املش و تالش به‌ترتیب 85/33، 2/42، 5/42، 52/49 نشانگر برخورداری از تنوع فعالیت‌های صنعتی روستایی در این شهرستان‌‌هاست. همچنین نتایج حاصل از مقدار Laمحاسبه‌شده نیز بیانگر آن است که بین سطح زیرکشت محصولات زراعی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان، پیوستگی بسیار بالایی (La= 84.45) وجود دارد. این پیوستگی در ارتباط با سطح زیرکشت محصولات باغی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن برابر با (La= 60.62) و نیز بین تعداد انواع دام‌‌ها و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان در سطح متوسط و معادل (La= 57.39) است.