زمین‌شناسی، ژئوشیمی و بررسی رفتار عناصر نادر و نادر خاکی در دگرسانی‌های گرمابی کوهستان کرکس، شمال اصفهان

سنگ‌های آتشفشانی منطقه جنوب کرکس تحت تأثیر فرآیندهای تأخیری و نفوذ سیالات دگرسان‌کننده دچار دگرسانی گرمابی شده‌اند. سنگ‌های آتشفشانی ائوسن در این منطقه ترکیب غالب اسیدی تا حدواسط دارند و ماگمای سازنده آن‌ها نیز ماهیت کالک‌آلکالن دارد. دگرسانی در این منطقه نظم خاصی را دنبال نمی‌کند. پهنه پروپلیتیک به‌صورت پراکنده بیرونی‌ترین زون دگرسانی را تشکیل می‌دهد. در بیشتر موارد پهنه پروپلیتیک و آرژیلیک مرز واضحی دارند. پهنه‌ آرژیلیک با وفور کائولینیت و رگچه هایی از اکسید آهن (پیریت‌های اکسید شده) شاخص است. پهنه آ‌رژیلیک پیشرفته با رخنمون دایک‌مانند در درون پهنه آرژیلیک دیده می‌شود. پهنه آرژیلیک پیشرفته با رخداد کانی آلونیت شاخص است. بر اساس نتایج ژئوشیمیایی EDS، ترکیب کانی‌های دگرسانی نوع اسید- سولفات بر اساس نمودار سه گوش K- Na- Ca، آلونیت تا ناتروآلونیت است. رخداد صحرایی زون سیلیسی به‌صورت محدود در همراهی زون آرژیلیک پیشرفته دیده شده ‌است. بررسی رفتار عناصر نادر خاکی (REE) در پهنه‌های دگرسانی نسبت به سنگ‌های آتشفشانی میزبان در این منطقه نشان می‌دهد که زون سیلیسی از تمامی عناصر نادر خاکی تهی‌شدگی دارد، که نشان‌دهنده نسبت بالای آب/ سنگ و فعالیت بالای یون سولفات است. پهنه آرژیلیک پیشرفته غنی‌شدگی از عناصر خاکی سبک (LREE) و تهی‌شدگی آشکاری از عناصر خاکی سنگین (HREE) نشان می‌دهد که به‌دلیل فراوانی کانی آلونیت در این پهنه و جانشینی عناصر نادر خاکی سبک به جای کاتیون پتاسیم در شبکه ساختاری این کانی است. پهنه آرژیلیک از تمام عناصر نادر خاکی غنی‌شدگی نشان می‌دهد. به‌طور کلی پهنه‌ آرژیلیک سامانه قلیایی داشته و تحرک عناصر نادر خاکی به کم‌ترین مقدار می‌رسد.