رویکردی تحلیلی به بررسی جنسیت و تفاوت‌های آن در ادراک فضای کالبدی، نمونه موردی: فرهنگسراهای شهر تهران

هدف تحقیق حاضر، رسیدن به آیتم‌های ضروری در طراحی فضایی معماریست، که برای هر دو گروه جنسی کاربر فضا طراحی شده باشد. چنین فضایی، محصول توجه به تفاوت‌های ادراکی دو جنس استفاده‌‌کننده از فضا می باشد. ادراک فضا، از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین ابعاد شناخت و سنجش فضا می‌باشد. یکی از ابعاد مهم تفاوت‌های فردی انسان‌ها، جنسیت است و به‌نظر می رسد که جنسیت با نگرش‌های افراد و ادراک آن‌ها از پدیده‌ها رابطه داشته باشد. در نتیجه چنین تفاوت‌هایی، ممکن است افراد مختلف در رویارویی با فضا ادراک متفاوتی نسبت به یکدیگر داشته باشند. چنین موضوعی مستقلاً کمتر بررسی شده است و نتایج چنین آزمایش‌هایی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در ارتقاء کیفیت محیط‌های انسانی داشته باشد. این مقاله درصدد پاسخگویی به پرسش‌های زیر است: آیا بین جنسیت و ادراک فضای کالبدی رابطه‌ای وجود دارد؟ و در ادراک فضای کالبدی توسط جامعه آزمودنی، بین دو جنسیت، تفاوت معناداری در توجه به ویژگی‌های فضا وجود دارد؟ فرهنگسراهایی در تهران انتخاب شده‌اند و گروه‌های پاسخ‌دهنده مؤنث و مذکر به منظور سنجش مفاهیم ادراکی فضا مورد استفاده قرار گرفته‌اند. روش پژوهش، آزمون افتراق معناییست. براساس نتایج حاصله، افراد در رویارویی با محیط، به تمام جنبه‌های فضای معماری، مقولات بصری، روانی، ادراکی و عملکردی توجه دارند. بنابراین باید در طراحی به تمام جنبه‌های ادراکی کاربران و تفاوت‌های آنان توجه نمود. این امر باعث ادراک کامل‌تر و خاطره‌انگیزی آن فضا شده و کاربران بهتر و با کیفیتی بالاتر با آن ارتباط برقرار کرده و زمان بیشتری را با رضایت خاطر در آن سپری می‌نمایند. از یافته‌های این پژوهش می‌توان به تفاوت‌های ادراک زنان و مردان از فضای کالبدی دست یافت و با رعایت آن‌ها در طراحی فضاهای عمومی، به ارتقاء کیفیت حضور هر دو جنس در فضا کمک کرد.