روایتِ تاریخ در مطالعات فرودستان (استراتژی‌ها و سیاست نوشتارِ تاریخِ فرودستان)

Authors

Abstract:

تاریخ به‌مثابه تخاصم روایی معرفت‌شناسی اصلی در مطالعات فرودستان است. این پروژۀ تاریخ‌نگارانه،‌ ملهم از میراث سیاسی اندیشه و سیاست پسااستعمارگری، از سویی به‌دنبال نقد روایت‌های تاریخی مسلط استعمار، امپریالیسم و ملی‌گرایی است و از سوی دیگر، با به‌چالش کشیدن گفتمان‌های تاریخ‌نگارانۀ مذکور، تعهد سیاسی خود را در بازنویسی تاریخ فرودستان در لابه‌لای سطور و سکوت آرشیوها تعریف می‌کند. هدف مقالۀ حاضر، مروری بر وجوه نظری این مطالعات و نشان‌دادن شیوه‌ها، رویه‌ها، استراتژی‌ها و به‌طور کلی سیاست نوشتار این جریان انتقادی تاریخ‌نگارانه در پیوند با فضای مفهومی فرودستان است. در این راستا، پس از اشاراتی به گرامشی، به ایده‌ها و استدلالات گروه مطالعات فرودستان پرداخته می‌شود. این جریان تاریخ‌نگارانه، با الهام از گرامشی و تجربۀ روابط ستم در جنوب آسیا مفهومی از فرودست را ساخت داد که فراسوی تعریف طبقاتی گرامشی، دیگر موقعیت‌های مورد ستم را نیز دربر می‌گرفت. آن‌ها مدعی سهم تاریخی مشارکت مردم عادی و سیاست‌های آن‌ها در راستای ساخت ملت پسااستعماری گردیدند. همچنین، اسپیواک با نقد بر صورت‌بندی و تلاش‌های گروه تاریخ‌نگارانۀ مذکور و خوانشی پسامارکسیستی از مفهوم فرودست، مدعی ناتوانی سخن‌گفتن فرودستان گردید، هرچند که بعدها به بیان موقعیت‌مند آن‌ها در روایت‌های ادبیات روی آورد. خلاصه اینکه، روایت تاریخ در مطالعات فرودستان مبتنی بر سیاست نوشتار ویژه‌ای است که مشخصه‌های آن عبارت است از: آگاهی واساختی، تاریخ-از-پایین، ضدنخبه‌گرایی، ضداستعماری، تاریخ اپیزودیک و بیان موقعیت‌مند. برآیند این سیاست نوشتار در مطالعات پسااستعماری پاد-مدرنیتۀ آلترناتیو خوانده می‌شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مسأله ی عاملیت سیاسی فرودستان در تاریخ فرهنگی: یک مطالعه ی مقایسه ای

در تاریخ فرهنگی کلاسیک، نخبگان کارگزاران فرهنگ و سیاست قلمداد می‌شدند و ازاینرو در این نوع تاریخ‌نگاری، جریان‌های فرهنگی-سیاسی برآمده از مردمان عادی را جریان‌هایی مستقل از فرهنگ تولیدیِ نخبگان نمی‌دانستند. با این حال، یکی از مهمترین جهت‌گیری‌های تاریخ فرهنگی جدید، تغییر موضوع مطالعه از نخبگان به فرودستان و مردمان عادی است.هدف از مقاله حاضر پاسخ بدین پرسش است که چگونه در تاریخ فرهنگی جدید، مردمان...

full text

عرایض رهیافتی به تاریخ فرودستان (بررسی اسناد عرایض مجلس شورای ملی)

عریضه‌نویسی، از دیرباز بخشی از خرده رفتار سیاسی و اجتماعی ایرانیان بوده است، تا آن جا که می‌توان از آن به عنوان بخشی از فرهنگ ملی ایرانیان یاد کرد. چنین فرهنگی، چه پیش از ورود اسلام و چه پس از آن مرسوم بوده است، به گونه‌ای که نهاد حکومت در طول دوران میانه و سده‌های پس از آن، با برپایی دیوان مظالم، فرهنگ عریضه‌نویسی را تایید می‌کرد. مواجهه با تمدن غرب در دوره قاجار، هر چند گسست‌های عمیقی بر فرهن...

full text

فرودستان به روایت طنز: تأملی تاریخی بر روزنامه چنته پابرهنه

مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چرا و چگونه یک روزنامه‌ی حاشیه‌ای مانند چنته پابرهنه می‌تواند و، با تعبیری قوی‌تر، باید در روشن ساختن زمانه‌ای که در آن می‌زیسته به کار گرفته شود و از این رو ضرورت دارد که به عنوان یک منبع اصلی در تاریخ‌نویسی به متن پژوهش‌های تاریخی بازگردد؟ برای پاسخ به این پرسش، پس از بررسی شماره‌های موجود روزنامه چنته پابرهنه از نظر سبک، لحن، محتوی و مخاطب در بستر تار...

full text

عرایض رهیافتی به تاریخ فرودستان (بررسی اسناد عرایض مجلس شورای ملی)

عریضه نویسی، از دیرباز بخشی از خرده رفتار سیاسی و اجتماعی ایرانیان بوده است، تا آن جا که می توان از آن به عنوان بخشی از فرهنگ ملی ایرانیان یاد کرد. چنین فرهنگی، چه پیش از ورود اسلام و چه پس از آن مرسوم بوده است، به گونه ای که نهاد حکومت در طول دوران میانه و سده های پس از آن، با برپایی دیوان مظالم، فرهنگ عریضه نویسی را تایید می کرد. مواجهه با تمدن غرب در دوره قاجار، هر چند گسست های عمیقی بر فرهن...

full text

بررسی تطبیقی اصول روایت در تاریخ بیهقی و تاریخ بلعمی

تاریخ بلعمی (از تاریخ‏‏های عمومی عالم) و تاریخ بیهقی (از تاریخ‏‏های خصوصی دورة غزنویان) از شاه‌کارهای تاریخی و ادبی ایران‏‏زمین به ‏شمار می‌روند. به‏ ‏‏رغم پژوهش‏‏های فراوانی که دربارۀ آن‏‏ها انجام شده، از دید تطبیقی و از ابعاد مختلف تاریخی و ادبی، نظیر سبک و اسلوب تاریخ‏‏پردازی، اصول روایت، و زبان، تا کنون کم‏تر بدان‏ها توجه شده است. این دو اثر، که از برجسته‏ترین نمایندگان دورة نخستین تاریخ‏‏ن...

full text

لقب سازی های سیاسی فرودستان در دورۀ قاجاریه،عصر پیشامشروطه

لقب سازی برای نخبگان حاکم یکی از جلوه های منازعۀ سیاسی بین فرودستان و ارباب قدرت در عصر پیشامشروطه به شمار می رود. توده ها که تلاش می کردند روایت رسمی حکومت را درباره وضعیت کشور،در حوزه های مختلف نفی کرده یا زیر سوال ببرند در واکنش به القاب اغراق آمیزی که حکومت قاجاریه برای اجزا و عناصر خود در نظر می گرفت، لقب های تحقیرآمیزی را منتشر می کردند که ظرافت، طنزآمیزی و بداعتشان مخاطب را به انتق...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 2

pages  457- 479

publication date 2019-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023