روایت‌شناسی یا تحلیل گفتمان

فوکو، گفتمان، تحلیل گفتمان

فوکو با بکارگیری مفهوم گفتمان شیوه جدیدی برای تحلیل تاریخی و اجتماعی ارائه نمود و بعد از استقبال وسیع پژوهشگران، اکنون گفتمان به یکی از پرکاربردترین مفاهیم علوم اجتماعی تبدیل شده است. تحلیل گفتمان شیوه پژوهشی فوکو است که او طی کارهای خود، دیرینه‌شناختی و تبارشناختی، از آن برای تحلیل تاریخی و کنونی جامعه غربی استفاده می‌کند. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم نظری گفتمان، روش تحلیل گفتمان فوکویی بررسی...

دانشگاه در آئینه تاریخ یا جغرافیا؛‌ تحلیل انتقادی گفتمان سیاست‌گذاری در نظام آموزش عالی ایران

متولیان آموزش عالی و دانشگاهی قبل از ورود به جریان سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی، به‌دنبال اتخاذ مبنا و خاستگاهی برای سیاست‌گذاری‌های آموزشی و پژوهشی خود هستند که از قدرت توجیه‌کنندگی و مشروعیت و سندیت‌بخشی بالایی برخوردار باشد و به‌تبع آن سعی می‌نمایند تا نظام ارزیابی از عملکرد نظام آموزشی و به‌عبارتی دیگر ارزیابی از کمیت و کیفیت تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری خود را با عنایت به اقتضائات و ملاحظات خاستگا...

تحلیل گفتمان و گفتمان طنز در شعر

در این مقاله، شعر "حرف آخر" از احمد شاملو هدف تحلیل گفتمانی قرار گرفته و در ساحت مؤلفه‌های ادبی شعر، آنها که ازطریق طنزآفرینی، مقاصد گفتمانی را پیش می‌برند، بررسی شده‌اند. بدین‌منظور نخست در سطح خرد، یکایک جملات متن شعر ازنظر ساخت وجهی برپایه الگوی فرشیدورد بررسی و ذیل ده‌گونه دسته‌بندی و شمارش شده‌اند. سپس در سطح کلان، عناصر گفتمانی شعر برپایه الگوی "هالیدی و حسن" تحت بررسی قرار گرفته‌اند تا چ...

تحلیل گفتمان به‌مثابۀ روش

چکیده تحلیل گفتمان از جمله روش‌هایی است که برای دست‌یابی به سطحی از داده‌ها و اطلاعات می‌تواند استفاده شود. این روش تفسیری است و انجام آن تابع ویژگی‌ها و مشخصه‌هایی است. تحلیل گفتمان به نوعی جزو روش‌های کیفی محسوب می‌شود که درک و استنباط استفاده‌کنندۀ آن در میزان ارائه و نوع داده‌ها و اطلاعات مرتبط با موضوع مورد مطالعه اهمیت دارد. در این مقاله، ابعاد و مشخصه‌های تحلیل گفتمانی، به‌منزلۀ روش، در ...

رویکرد انتقادی تحلیل گفتمان

بازکاوی اثرات ‌گفتمان اصلاح دینی بر گفتمان ‌انقلاب اسلامی؛ تداوم یا تکامل

حضور استعمار و ظهور دولت‌های استبدادی در جهان اسلام از عوامل زوال اندیشه سیاسی بوده است. درکنار این عامل تعاملات ساختاری استعمار و استبداد به ترویج سطحی‌نگری و گسترش اندیشه جبرگرایی نیز منجرشد. این نگرش ضمن تاثیر بر باورها و فرهنگ سیاسی مردم، دین را از اثرگذاری مطلوب بر حیات سیاسی و اجتماعی جامعه به حاشیه راند و آن را به عنوان امری شخصی و غیر اجتماعی در حوزه عبادات و اعمال فردی جای داد. به تریج...