رهیافتی چپگرایانه به تحولات سیاسی-اجتماعی ایران معاصر: دیدگاه‌های آواتیس میکائیلیان (سلطانزاده)

در این مقاله برخی از دیدگاه­های آواتیس میکائیلیان (سلطانزاده) یکی از چهره‌های نام­دار چپ کمونیستی درباره تحولات سیاسی-اجتماعی ایران معاصر بررسی شده­است. اندیشه­های او در جهت­گیری و راهبردهای حزب کمونیست ایران از آغاز شکل‌گیری تا مدت­ها پس از کنگره دوم نقش عمده­ای داشته­است. مهم‌ترین مسأله از نظر سلطانزاده انکشاف اقتصادی در ایران است. او اتحاد سه­گانه امپریالیسم، دربار و فئودالیسم را مانع روند طبیعی رشد در ایران قلم­داد می­کرد. پرسش اصلی در این پژوهش است که چه تمایزی میان دیدگاه سلطانزاده با دیگر کنشگران چپ و آکادمیسین­های شوروی درباره سیر تحولات سیاسی- اجتماعی در ایران معاصر وجود داشت؟ سلطانزاده کوشید با تکیه بر آموزه‌های مارکس، تاریخ ایران را برپایه واقعیت‌های داخلی و نیز جهانی تحلیل و تبیین نماید. بر این اساس نظرات او در مورد انکشاف اقتصادی ایران، استعمار، جنبش جنگل و قدرت‌گیری رضاشاه عدولی آشکار از نظریه­پردازان حزب کمونیست شوروی بود که سیر تاریخ جوامع را خطی قلم­داد می‌کردند.