رشد بهره وری کل عامل انرژی در ایران و کشورهای منتخب در حال توسعه

  نسبت تولید ناخالص ملی به انرژی مصرفی یکی از شاخص های مورد توجه جهت اندازه گیری بهره وری انرژی به دلیل سادگی و قابل فهم بودن آن است. اما این شاخص انرژی را به عنوان تنها نهاده در نظر می گیرد از اینرو ممکن است بدلیل جایگزینی انرژی با سایر نهاده ها بهره وری انرژی را بیش از حد نشان دهد، ثانیا این شاخص فرض می کند که سطح تکنولوژی از یک دوره به دوره دیگر ثابت و بدون تغییر است ولی در حقیقت با پیشرفت فنی بهره وری انرژی افزایش می یابد. هدف از این مقاله علاوه بر معرفی شاخص بهره وری  کل عامل انرژی (TFEPI) که ایرادات مذکور را ندارد، محاسبه تغییر بهره وری کل عامل انرژی برای 20 کشور در حال توسعه می باشد. محاسبات مربوط به شاخص TFEPI نشان می دهد اکثر کشورهای منتخب به طور متوسط رشد بهره وری منفی را تجربه کرده اند. بالاترین متوسط TFEPI مربوط به کشورهای سوریه، قطر و یمن و کمترین میزان آن مربوط به کشورهای عراق، عمان و بنگلادش می باشد. همچنین محاسبات مربوط به تجزیه بهره وری به عوامل تغییرات کارایی و تغییرات فنی کل عامل انرژی، نشان می دهد عامل اصلی در تغییرات منفی شاخص مذکور تغییرات منفی تکنولوژیکی بوده است. کشور ایران با متوسط رشد 015/0- در بین بیست کشور مورد مطالعه رتبه سیزدهم را دارا می باشد. همچنین روند افزایش بهره وری انرژی در ایران را نیز می توان در افزایش کارایی انرژی بدلیل اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و اصلاح قیمت های انرژی جستجو کرد از اینرو ارتقاء سطح تکنولوژی مصرف انرژی جهت افزایش بهره وری انرژی امری بدیهی می باشد.