رده‌شناسی ساخت شرطی در زبان فارسی‌نو

طبقه‌بندی انواع ساخت شرطی در زبان‌های مختلف به لحاظ معنایی، نحوی، صوری، رده‌شناختی و... انجام گرفته‌است. در این مقاله، به بررسی انواع ساخت شرطی در زبان فارسی‌نو، براساس رده‌شناسی دکلرک و رید (2001) پرداختیم. براساس این رده‌شناسی معنایی، جهان ممکن بند شرط به دو دستۀ حقیقی و نظری تقسیم می‌شود. جهان ممکن نظری می‌تواند خنثی یا غیرخنثی باشد و غیرخنثی، به چهار نوع بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی تقسیم می‌شود. در این پژوهش جملات شرطی مستخرج از 110 کتاب از قرون چهارم تا چهاردهم هجری قمری مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل جملات شرطی زبان فارسی‌نو نشان می‌دهد که کاربرد ساخت شرطی در قرون متقدم نسبت به قرون متأخر بسیار بیشتر بوده است. ازطرف‌دیگر، جملات شرطی این زبان، مشتمل بر انواع حقیقی، خنثی، بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی هستند و جملات شرطی از نوع باز، بالاترین بسامد وقوع را دارند. بنابراین، ساخت شرطی زبان فارسی‌نو با رده‌شناسی مذکور مطابقت دارد. بالاتر بودن بسامد وقوع جهان ممکن باز از آنجا نشأت می‌گیرد که در این جهان ممکن، موقعیتی فرضی که احتمال وقوع دارد، در نظر گرفته می‌شود و قطعیتی دربارۀ وقوع آن وجود ندارد و این تعبیر با کارکرد ساخت شرطی بیشترین تطابق را دارد.