راوی اول شخص در گلستان سعدی

با وجود سنّت غالب کاربرد راوی سوم شخص (دانای کل) در حکایت​های فارسی، سعدی در حدود یک چهارم از حکایت​های کتاب گلستان (48 حکایت) از راوی اوّل شخص بهره گرفته است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل چگونگی کاربرد شیوة روایت اوّل شخص در گلستان سعدی، به بررسی این حکایت​ها پرداخته است. این بررسی در سه بخش انجام گرفته است: نخست، حضور راوی اوّل شخص در جایگاه قهرمان، قهرمان​یار، شخصیت فرعی یا شاهد در تمام حکایت​ها شناسایی و در قالب آمار دقیق ارائه شده و سپس به بررسی حکایت​های خودزندگی​نامه​ای سعدی در گلستان و سرانجام به تحلیل کارکردهای شیوة روایت اوّل شخص در این حکایت​ها پرداخته شده است. نتیجة این بررسی نشان می​دهد، سعدی در باب​های «در ضعف و پیری» و «در تأثیر تربیت» بیش از تمام باب​های دیگر از روایت اول شخص استفاده کرده که می​تواند نشان دهندة اهمیت این موضوع برای او و کثرت تجربه​های وی در این موضوعات باشد. کمترین کاربرد نیز مربوط به باب «در سیرت پادشاهان» است که عدم دلبستگی سعدی به جایگاه​های قدرت را نشان می​دهد. شخص در کتاب گلستان، راوی اول شخص در سطوح و مراتب گوناگونی از قهرمان تا شاهد، حضور دارد. اغلب حکایت​های دارای راوی اول شخص در این کتاب، خودزندگی​نامه​ای و بیانگر تجربه​های زندگی راوی‌اند. این بررسی همچنین نشان می​دهد، در این حکایت​ها از کارکردهای ویژة روایت اول شخص بهرة زیادی گرفته نشده و میان ساختار و کارکردهای روایت اول شخص و سوم شخص در کتاب گلستان سعدی، تفاوت چندانی وجود ندارد.