راهبرد تربیتی آزمایش الهی در آیات قرآن

هدف مقاله حاضر بررسی فلسفه وجودی آزمایش الهی و نقش آن به‌عنوان یک راهبرد تربیتی در آیات قرآن است. برای تحقق هدف، باید انسان‌شناختی، هستی‌شناختی و رابطه مفهومی آنها در آیات قرآن بررسی شود تا بر اساس تحلیل محتوا و استنتاج به تعریف تربیت و اصول آن دست یافت و از ملاک‌ها و معیار‌های رسیدن به این هدف به عنوان راهبرد‌ تربیتی استفاده کرد. بر اساس این تحلیل رابطه انسان و خداوند رابطه ربوبی است، خداوند انسان را آفریده و هدفی را برای او تعیین نموده است که از طریق رابطه ربوبی انجام می‌پذیرد؛ یعنی بر اساس شناختی که از ربوبیت خدا و مربوبیت انسان حاصل می‌گردد که همان تربیت، باید‌ها و نباید‌هایی است که در قالب تکلیف و هدایت تشریعی قرار می‌گیرد و بر اساس این تکلیف و هدایت، استعداد‌های نهفته انسان به فعلیت می‌رسد و قابلیت ثواب و عقاب پیدا می‌کند. آزمایش الهی سنتی حتمی، قطعی، همگانی و دارای مراتب است و استعداد‌های نهفته و بالقوه، معیار لیاقت و شایستگی نیستند بلکه باید بر اساس آزمایش الهی به فعلیت برسند. با این توصیف هدف و فلسفه آزمایش الهی رساندن انسان به قرب الهی؛ یعنی مربوبیت و عبودیت عبد بر اساس راهبرد تربیتی است.