رابطۀ درون‌مایه و ساختار در سه رمان دفاع مقدّس از سه نویسنده (احمد دهقان، اسماعیل فصیح، احمد محمود)

آثار به‌جامانده از هشت سال دفاع مقدس از دو منظر قابل بررسی است: جنبۀ مادی که مالامال از رنج طاقت‌فرسا و خسران است و جنبۀ معنوی که ظهور اعتمادبه‌نفس و خودباوری است. بشر هویتی جمعی و تاریخی دارد. آدمیان امروز، فردای خویش را از فراز شانه‌های گذشتگان به نظاره می‌نشینند و بینش و روش‌های آن‌ها در بستر همین هویت تاریخی و جمعی شکل می‌گیرد. داستان یکی از بهترین قالب‌های ادبی است که می‌تواند خاطرات خوش یا ناخوش را در ضمیر نسل‌ حاضر و نسل‌های آتی ماندگار نماید. برای اینکه پیکرۀ داستان از استحکام بیشتری برخوردار گردد، می‌بایست تمامی عناصر یا اجزای تشکیل‌دهندۀ ساختار در تعامل با یکدیگر بوده و کارکردی هماهنگ و همسو با مضمون داشته باشند. پژوهش پیش رو با هدف یافتن این ارتباط در آثار داستانی منتخب دفاع مقدس انجام شده است. برای تبیین موضوع، مجموعه‌ای از عناصر که این امکان را برای ما مهیا می‌کند تا در کل آثار منتخب یک اندیشۀ معنی‌دار را درک نماییم، مدنظر قرار داده‌ایم. به این منظور سه رمان سفر به گرای 270 درجه از احمد دهقان، زمستان 62 از اسماعیل فصیح و زمین سوخته از احمد محمود مورد تحلیل قرار گرفته است. نتیجۀ این تحقیق نشان می‌دهد ساختار این آثار برجسته در جهت تحکیم درون‌مایۀ آن‌هاست، که همانا حکایت همیشگی تاریخ کشور ما یعنی ویرانی شهرها، به خاک و خون کشیده‌شدن مردم بی‌گناه، مقاومت ملت سلحشور ما در برابر ظلم ستمکاران و سرانجام پیروزی بر دشمن نابکار بوده است. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل محتوا به‌کمک منابع موجود است.