رئالیسم جهان سوم: رهیافتی پاسخ‌گو به خاستگاه کشمکش‌های جاری در نظام بین‌الملل

نگاهی دقیق به نظریه‌های غالب در رشته روابط بین‌الملل هر ناظر مطلع از عرصه سیاست جهانی را به این حقیقت رهنمون می‌کند که نظریه‌های این حوزه بر مبنای نگرش قدرت‌های بزرگ به سیاست بین‌الملل تبیین شده‌اند. در این ارتباط نابرابری موجود در عرصه روابط بین‌الملل باعث تأثیرگذاری بر نظریه‌پردازی در رشته روابط بین‌الملل شده است. نظریه‌های مهم رشته روابط بین‌الملل بیش از آنکه بازگو‌کننده واقعیت‌های جهان و دربرگیرنده ملاحظات بخش زیادی از دولت‌های فعال در عرصه بین‌الملل باشد، در زمینه منافع قدرت‌های بزرگ تبیین و طراحی شده است. این دسته از نظریات ظرفیت توضیح مباحث مهم و مطرح در گستره بین‌الملل نظیر خاستگاه کشمکش‌های جاری در نظام بین‌الملل و ارتباط بین متغیرهای معین رفتار داخلی و خارجی اکثر اعضا در سایه مؤلفه‌های جنگ و صلح را ندارد. بر این اساس ضروری است ضمن باز‌اندیشی در مباحث نظریه‌های غالب رشته روابط بین‌الملل یعنی نظرات نئورئالیسم و نئولیبرالیسم، تلاش‌هایی در زمینه ارائه نظریات جدید با نگرشی ساده یا رهیافت‌هایی کوچک با نگاهی محدود و با هدف پوشش کاستی‌های این نظریات صورت پذیرد. در مقاله حاضر تلاش شده است ضمن اشاره به کاستی‌های موجود در نظریات غالب رشته روابط بین‌الملل دلایل عمده عدم توانمندی نظریات یادشده را از نظر شناخت‌شناسی در زمینه توجیه و تبیین بروز جنگ و در مقابل عدم گسترش صلح در سطح بین‌الملل بررسی شود.