دو روایت امر سیاسی و الگوی دولت در اندیشه متفکران دوره میانه اسلامی

author

Abstract:

یکی از موضوعات قابل مطالعه در اندیشه دوره میانه اسلامی، برداشت اندیشمندان مسلمان از «امر سیاسی» است. هر برداشتی از امر سیاسی نیز متضمن تجویز گونه­ای خاص از الگوی دولت است. این‌که نگاه اندیشمندان مسلمان به امر سیاسی چه بوده و چه تاثیری بر الگوی دولت داشته است مسئله نوشتار حاضر است. ایضاح این موضوع با ابتنا بر بررسی روایت امر سیاسی دشمن ­انگار در اندیشه اشمیت و اشمیت­گرایان از یک‌سو و از طرف دیگر روایت امر سیاسی به‌مثابه سامان جامعه­ای عاری از منازعه در آرا اندیشمندانی چون آرنت و دریدا، با استفاده از روش مقایسه­ای صورت می‌گیرد. این‌که در دو رویکرد مهم اندیشه دوره میانه اسلامی یعنی اخلاق‌نویسی فلسفی و اندرزنامه­نویسی کدام روایت امر سیاسی برجسته است و کدام الگوی دولت از آن منتج می­شود؛ هدف این مقاله است. در روایت اخلاق­نویسان فلسفی، امر سیاسی به‌معنای ایجاد فضایی ارگانیکی و تعالی­گرا برای ادامه کنش برخاسته از میل درونی انسان­ها است. «محبت» مهم‌ترین میل درونی و رکن دست‌یابی به چنین جامعه‌ای محسوب می‌شود. این روایت منتج به ارائه الگوی ارگانیکی دولت می‌شود. در روایت دوم که اندرزنامه‌های دوره میانه اسلامی آن‌را برجسته می سازند، زیست جهان انسان‌ها عرصه منازعه دائمی است و اوج این تعارض ساحت سیاست است. امر سیاسی در این شرایط به‌معنای تلاش حاکمان برای حفظ قدرت از گزند کشمکش «دیگران»  است؛ کشمکشی که دائمی و پایان­ناپذیر است. روایت دوم، الگوی ابزار­انگار دولت مکانیکی را برای حفظ و بسط قدرت تجویز می­کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحولات اندیشه سیاسی مسلمانان در دوره میانه اسلامی

اختلاف بر سر جانشینی حضرت محمد(ص) سرآغاز تفرقی شد که با قتل عثمان و جنگ های داخلی ایام حکومت علی(ع) به اوج خود رسید. بر این اساس، مسئلۀ پژوهش عبارت است از: شناسایی جریان های فکری سیاسی نزد مسلمانان و در طول تاریخ اسلام که دربارۀ حاکم نظریه پردازی کرده اند. سؤال های پژوهش از این قرارند: 1. ازلحاظ متنی، اندیشۀ مسلمانان درمورد خلافت چه جریان های را شامل شد؟ 2. با توجه به شرایط سیاسی- اجتماعی (زمین...

full text

درآمدی بر روش شناسی اندیشه سیاسی در دوره میانه تمدن اسلامی

روش‏شناسی یک علم ابزاری است که به اعتبار شرایط امکان آن، از دو جهت محدودیت دارد: 1. نسبت با نوع معرفت‏شناسی؛ 2. نسبت با ماهیت موضوع. بنابراین، می‌توان گفت که معرفت‌شناسی‌ها، جهان‌بینی‌ها و، به طور کلی، نظام دانایی در هر تمدنی، مبنای روش اندیشه و زندگی یک قوم به‌طور عام، و زندگی سیاسی آنان به‌طور خاص، را تشکیل می‌دهند. دانش سیاسی دوره میانه اسلام نیز از نظام معرفتی ویژه‏ای پیروی می‏کند و البته ...

full text

اندیشه سیاسی متفکران جنبش دین پیرایی

در این مقاله توصیفی گفته شده است در دورة جنبش دین پیرایی (رفرماسیون) دولتهای مقتدر و مستبد جدید‘ آرمانها و روشهای سوداگری‘ و جنبشهای سیاسی و اقتصادی با دامنه های تاریخی دوربردی به وجود آمدند. دین پیرایی ادامه جنبش شورایی در کلیسا‘ که در نظر داشت اقتدار پاپ را محدود و نظام نمایندگی در کلیسا را برقرار نماید دانسته و گفته شده است که این خواستها نمایانگجر احساسات ناسیونالیستی بوده است. دین پیرایی د...

full text

اندیشه سیاسی اسلام یا اندیشه سیاسی اهل سنت؟ معرفی و نقد کتاب اندیشه سیاسی اسلام در ده های میانه

این مقاله ابتدا به معرفی ساختاری و محتوایی کتاب اندیشه سیاسی در اسلام سده های میانه می پردازد. محتوای آن دو بخش اصلی دارد که در مجموع ده فصل را در برمی گیرند. سپس در بخش اصلی مقاله، نکات انتقادی مهم مطرح و پیشنهادهای اصلاحی و سازنده برای بهبود آنها ارائه می شود. سرفصل مهم ترین انتقادهای آن به قرار زیراست: فقدان روش شناسی روشن و چارچوب نظری آشکار، رویکرد تحلیلی پوزیتیویستی، تاکید بر اندیشه سیاس...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 16

pages  1- 38

publication date 2019-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023