درک سرشت الگوهای ماندگار معماری ایران (با انطباق مفهوم ماندگاری از دیدگاه کریستوفر الکساندر بر الگوهای معماری)

بیان مساله: معماری، تنها به تأمین نیازهای مادی و فیزیکی انسان محدود نگشته و لذا؛ معماری‌ای که با‌هدف آسایش و آرامش انسان صورت پذیرد، حاصل تفکّر و ذهنیت او بوده و بدین سبب در‌جهت پاسخ به نیازهای فرا‌مادی وی عمل خواهد نمود. از‌طرفی، در عصر‌حاضر گرایش‌ به طراحی معماری با تأکید بر شناخت، تداوم و الهام از‌الگوها جایگاه والایی داشته و معماران برجسته تجربیاتی در‌آن دارند. لذا؛ به‌‌نظر می‌رسد به‌دلیل عدم شناخت صحیح از‌الگوها و ماهیتشان تا به‌امروز، مرزبندی چندان مشخصی بین آن‌ها از‌لحاظ قابلیت ماندگاریشان صورت نگرفته است. بدین‌‌جهت دانستن مفاهیم مرتبط با‌ الگو می‌تواند تعیین کنندۀ مسیر طراح برای انتخاب الگوهای ماندگار طراحی و بالتبع آن، ایجاد‌کنندۀ کیفیت مطلوب و ما‌نا در فضای معماری باشد. همانطورکه سالینگروس معتقد‌است؛ الگوها یکی ‌از مبانی‌های لازم برای ارتباط ‌دادن راه‌حل‌های طراحی با‌انسان هستند. بدین ترتیب با تأکید‌بر ماندگاری الگوها، سعی برآنست تا لایه‌های مفهومی در‌معماری امروز تداوم یافته که شناخت ماهیت این‌الگوها از ابعاد گوناگون ضرورتِ تحقیق‌ حاضر به‌شمار می‌آید. سوال تحقیق: این پژوهش، به‌دنبال پاسخ‌ به این سؤال است که الگوها دارای چه‌مفاهیم و ماهیاتی بوده و چه‌ارتباطی میان آن‌ها و اصول ‌ماندگاری‌ الکساندر برای ماندگارشدنشان وجود دارد؟ اهداف تحقیق: این پژوهش، با‌هدف درک ماهیت الگوهای‌ماندگارِ‌معماری ایران، از‌طریق بررسی همبستگی و میزان ارتباط میان الگوهای معماری با‌نیازهای فرا‌زمان_مکان انسانی به‌عنوان یکی‌از عوامل مؤثر بر ماندگاری از‌دیدگاه کریستوفر الکساندر، صورت می‌پذیرد. روش تحقیق: پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کمّی مبتنی‌بر روش پیمایش، از جنس توصیفی‌_‌همبستگی بوده که برای این‌منظور علاوه‌بر تحلیل کیفی الگوها و عوامل ماندگاری، به تحلیل کمّی آن‌ها با‌ استفاده از طراحی پرسشنامه و تحلیل رفتار ساکنان‌بناها بر‌اساسِ حجم نمونه و تبدیل یافته‌های کیفی به مؤلفه‌های کمّی از‌طریق نرم افزار‌spss و آزمون‌کای‌دو پرداخته که پس‌از آزمون فرضیۀ تحقیق و درک وجود‌رابطه میان دو‌متغیر، برای درک شدّت رابطه میان آن‌ها از آزمون‌فی نیز استفاده شده است. مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد؛ بین الگوهای معماری و شاخص نیازهای انسانی ارتباط معناداری از‌طریق نوع، نحوه و زمان‌اکتساب آن‌ها وجود دارد (p <0/05) و ‌لذا یافته‌های تحقیق بر‌این دلالت دارد‌ که از‌میان نیازهای انسان‌ایرانی بین؛ حس تعلّق ‌و نظام فکری، هویت‌ و کهن‌الگوهای فردی، انعطاف پذیری‌ و کهن الگو جمعی، احساس شخصیت ‌و اسکیما، آرامش و نظام فکری، حس قلمرو با اصول پایدار و امنیّت‌و‌ایمنی با نماد، همبستگی مستقیم و معنادار وجود دارد (p <0/05) .