درآمدی تطبیقی بر شاخصه‌های رئالیسم در آثار غلامحسین ساعدی و طیّب صالح (مطالعه موردی داستان گاو و دومه ود حامد)

واقع‌گرایی یا نمایش واقعیّت پس از حوادث خون‌بار جنگ جهانی، یکی از مهم‎ترین دغدغه‎های نویسندگان قرن بیستم گردید. آنچه برای آن‌ها اهمّیّت داشت پرداختن به موضوعات این دنیایی و بیان مصیبت‎ها و بلایایی بود که انسان معاصر با آن‌ها در ارتباط است. کشورهای جهان سوّم بیشتر با چنین پدیده‎هایی سر و کار داشتند؛ از این رو، ادبیّات آن‌ها بیشتر به رئالیسم گرایش داشت و در صدد بیان واقعیّت‎های تلخ و آشکار جامعة خود برآمدند. غلامحسین ساعدی، در ایران و طیّب صالح در سودان، از نامدارترین نویسندگان سبک رئالسیم در این دو کشورند. پژوهش حاضر کوشیده بر اساس مکتب فرانسوی ادبیّات تطبیقی و با روش توصیفی - تحلیلی، همگونی‎ها و ناهمگونی‎های داستان «گاو» از غلامحسین ساعدی و داستان دومه ود حامد از طیّب صالح را با تکیه بر مهم‎ترین شاخصه‎‎های رئالسیم در این دو داستان و در شش محور عنصر عادت، سیطرة واقع‎گرایی، رئالیسم انتقادی، روایت ساده، وجهۀ تیپیک شخصیّت‎ها و قهرمان‎زدایی، بررسی و تحلیل نماید. برآیند پژوهش نشان می‎دهد که این دو داستان به طور نمادین به جنبه‎های روان‎شناختی شخصیّت‎هایی پرداخته‌اند که در عقب‎ماندگی غوطه‎ورند و با آن خو گرفته و حاضرند پیشرفت و تمدّن را در جهت حفظ این سنّت‎های مندرس از دست بدهند. شاخصه‎های رئالیسم در هر دو داستان مشترک بوده و از کمترین ناهمگونی برخوردار است و عواملی چون فقر، جهل و سنّت در پدید آمدن آن نقش دارند.