خوانشی فرمالیستی بر قصیدة لامیة الکرد از امرؤالقیس کردها

موضوع بررسی ادبیات نزد فرمالیست‌ها خود ادبیات نیست، بلکه ادبی بودن متن است؛ یعنی ویژگی‌هایی را بررسی می‌کنند که ادبی بودن متن را نشان دهند، به دور از عوامل خارجی با تأکید بر خصایصی که زبان متن را از زبان عادی روزمره تمییز می‌دهند و متن را از تمام زمینه‌های خارجی مستقل می‌گردانند. این نوشتار می‌کوشد که با استفاده از روش توصیفی‌ ـ تحلیلی به بررسی قصیده لامیة الکرد شیخ سلیم تخته‌ای (‍1274، 1337ه‍. ق‍) متخلص به سالم سنندجی و مشهور نزد علما و ادبای کرد به امروءالقیس کردها بپردازد. شاعر در این قصیدة توازن زیبا با شاخه‌های مختلف آن و پدیدة آشنایی‌زدایی در دو سطح جانشینی و همنشینی را برای بیان آنچه در درونش نسبت به ممدوح غلیان دارد، به کار می‌گیرد. از نتایج این نوشتار این است که تقابل‌های دوگانةِ متعلق به نزاع قلب و عقل بخش زیادی از قصیده را به صورتی دیالکتیکی در برگرفته، به ‌گونه‌ای که عقل ـ در پایان مقطع اول که مقطع شبه تغزلی قصیده است ـ در برابر قلب شکست می‌خورد، این در حالی است که در مقطع دوم قصیده، آنگاه که شاعر در موضوع اصلی شعر داخل می‌شود که مدح شیخ ضیاءالدین است، از جوانب زیبایی‌شناسیک متن کاسته می‌شود.