خواص ضد‌باکتریایی عصاره‌های آبی و الکلی اسفناج (واریته مشهد) روی شاخص‌های باکتریایی

خواص ضد‌باکتریایی عصاره‌های آبی و الکلی اسفناج (واریته مشهد) روی شاخص‌های باکتریایی چکیده سابقه و هدف: ترکیبات مشتق شده از گیاهان، طی قرن‌ها به دلیل داشتن فعالیت ضد میکروبی، استفاده‌های دارویی داشته‌اند. یکی از راه‌های کنترل رشد باکتری‌های بیماری‌زا در مواد غذایی استفاده از نگهدارنده‌ها و ترکیبات ضد میکروبی است. توسعه داروهای ضد ‌میکروبی یکی از مهمترین پیشرفت‌ها در امر درمان می‌باشد. عصاره‌های گیاهی به دلیل داشتن منشا طبیعی نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها با ارگانیسم‌های بدن سازگاری بیشتری داشته و عوارض آنها نادر است. یکی از منابع گیاهی جدید مورد بررسی گیاه اسفناج است. تحلیل گیاه‌شناسی اسفناج نشان دهنده حضور مواد موثر مهم در عصاره آن می‌باشد. این مطالعات اثبات می‌کند که عصاره‌های برگ اسفناج ممکن است به عنوان عوامل آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد وآلودگی‌های میکروبی استفاده شود. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی اثرضد‌باکتریایی عصاره آبی و الکلی اسفناج (واریته مشهد) روی باکتری‌های استافیلوکوکوس‌‌اورئوس ATCC 25923، اشرشیاکلی‌ ATCC 25922 ‌و لیستریا‌اینوکوآ ATCC 33090 ‌بود. مواد و روش‌ها: حساسیت باکتری‌های مورد آزمون به روش انتشاردیسک وحداقل غلظت بازدارنده رشد MIC)) وحداقل غلظت باکتری‌کشی (MBC) به روش براث میکرو‌دایلوشن مورد ارزیابی قرار گرفت. از آنتی‌بیوتیک‌های اریترومایسین، جنتامایسین، کلرامفنیکل به عنوان کنترل مثبت به ترتیب روی لیستریا‌اینوکوآ، استافیلوکوکوس‌اورئوس، اشرشیاکلی استفاده شد. یافته‌ها: در روش آزمون انتشاردیسک، باکتری‌های گرم مثبت استافیلوکوکوس‌اورئوس و لیستریا‌اینوکوآ مقاومترین و اشرشیاکلی حساسترین باکتری تعیین شد. همچنین بر اساس رقت‌های تهیه شده در آزمایش تعیین حداقل غلظت بازدارنده محدوده MIC عصاره آبی اسفناج (واریته مشهد) روی لیستریا‌اینوکوآ ppm (54680-46000)، استافیلوکوکوس‌‌اورئوس ppm (54680-48000) و اشرشیاکلی ppm (54680-28000) تعیین شد. بر همین اساس محدوده MIC عصاره الکلی اسفناج (واریته مشهد) برای لیستریا‌‌اینوکوآ، استافیلوکوکوس‌اورئوس و اشرشیاکلی به طور یکسان ppm (10393-41580) تعیین شد. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج عصاره الکلی اسفناج (واریته مشهد) خاصیت ضد باکتریایی قوی‌‌تری نسبت به عصاره آبی آن روی باکتری گرم منفی اشرشیاکلی از خود نشان داد. همچنین اثر عصاره الکلی آن روی اشرشیاکلی توانست با آنتی‌بیوتیک اریترومایسین در آزمون انتشار‌دیسک روی لیستریا‌اینوکوا برابری کند. به این معنی که اثر بازدارنگی عصاره الکلی واریته مشهد روی اشرشیاکلی می‌تواند به قدرت بازدارندگی آنتی‌بیوتیک اریترومایسین روی لیستریا‌اینوکوآ باشد. در نهایت می‌توان نتیجه‌گیری کرد وجود ترکیبات فلاونوئیدی وترپن‌ها، اسید‌های چرب غیر اشباع و مواد معدنی با درصد بالا احتمالا یکی از مهمترین عوامل بازدارندگی بیشتر اسفناج واریته مشهد روی باکتری گرم منفی اشرشیاکلی می‌باشد. در نتیجه این عصاره می‌تواند به عنوان یک نگهدارنده و آنتی‌بیوتیک طبیعی در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار گیرد. واژه‌های‌کلیدی: فعالیت ضد‌باکتریایی عصاره اسفناج، اریترومایسین، کلرامفنیکل