خاقانی شروانی در شعر خود از روایت کدام شاهنامه بهره برده است؟

Authors

محمد جعفر یاحقی دانشگاه فردوسی مشهد

کامران ارژنگی دانشجوی دکتری ادبیات حماسی دانشگاه فردوسی مشهد

Abstract:

خاقانی شروانی قصیدهسرای بزرگ سدۀ ششم هجری قمری، به میزانی بسیار از روایات شاهنامه و داستانهای اساطیری و پهلوانی در شعر خود بهره برده است. برخی شواهد نشان میدهد که شاعر در شعر خود به داستانهایی حماسی و پهلوانی از شاهنامه اشاره میکند که مربوط به روایت فردوسی از شاهنامه نیستند و مشخّصاً در شاهنامۀ فردوسی وجود ندارند یا به گونهای دیگر روایت شدهاند. نگارندگانِ این سطور، این فرض را مطرح میکنند که ممکن است خاقانی افزون بر شاهنامۀ فردوسی، به شاهنامهای دیگر نیز دسترسی داشته و از آن بهره گرفته باشد. شواهد شعری نشان میدهد که تلمیحات شاهنامهای در اشعار شاعران سدههای پنجم و ششم هجری قمری، به داستانهایی از شاهنامه اشاره دارد که متفاوت است از آنچه در شاهنامۀ فردوسی میبینیم و گویا اشارات شاهنامهایِ شعر آنان، در برخی موارد، از مآخذی دیگر سرچشمه میگیرد. در این مقاله با بررسی شواهدِ شاهنامهایِ شعر خاقانی و مطابقت آنها با منابع حماسی پیشین و هم‌چنین روایات حماسی موجود در تواریخ کهن فارسی، این نتیجه به دست آمده است که این شاعر به غیر از شاهنامۀ فردوسی، شاهنامه‌هایی دیگر را نیز در دست داشته و با بررسی دقیقترِ این شواهد میتوان این فرض را مطرح کرد که وی بیش‌ترْ تحت تأثیر شا‌هنامۀ مسعودی مروزی بوده است. در این پژوهش، این شواهد مطرح و بررسی شده است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

خاقانی شروانی

full text

تقابل های دو گانه در ساختار شعر خاقانی شروانی

توسعه تصویر و خیال پردازی در شعر منوط به استفاده از همه ظرفیت های زبان است ؛یکی از از ابزارهای تولید و توسعه تصاویر، توجه به روح تقابلی واژگان در فرهنگ و زبان است.براساس نظریه تقابلی زبان ، ذهن در مواجه با یک مدلول از تصور شهرت یکی به تصور شهرت دیگری منتقل می شود.بنابراین رابطه بین کلمات و اصطلاحات و نشانه ها در یک سیستم و ساختار زبانی آشکار می گردد.اشعار خاقانی در اغلب موارد با شبکه ای از تصا...

full text

منشآت عربی خاقانی شروانی

خاقانی سخنور بزرگ قرن ششم هجری در دو زبان فارسی دری و عربی سرآمد روزگار خویش بوده و آثار ارجمندی در نظم و نثر، به این دو زبان از خود به یادگار گذاشته است. بااین‌همه، تاکنون جز چند قصیدة عربی و چند قطعه نثر کوتاه به این زبان که در دیوان شاعر و احیاناً منشآت فارسی او آمده است، نمونة دیگری از آثار عربی وی در دست نیست. ما در اینجا برای نخستین‌بار دو نامة عربی برجایمانده از او را براساس نسخه‌هایی که...

full text

مقایسه تحلیلی هجو در شعر سنایی غزنوی، جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی و خاقانی شروانی

هجو از فروع ادبیات غنایی به شمار می‌رود و مانند هر گونۀ ادبی دیگر دارای ویژگی‌هایی است که آن را از گونه‌های دیگر جدا می‌کند. پژوهش حاضر در حوزه ادبیات غنایی و با هدف مقایسه تحلیلی هجو در شعر سنایی غزنوی، جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی و خاقانی شروانی که از شاعران بزرگ سده ششم هجری و سبک سلجوقی هستند، صورت گرفته است. در این پژوهش، به شیوۀ کاربرد اوزان عروضی، موسیقی، ایدئولوژی و واژگان گزیدۀ شامل ا...

full text