حکام سیستان از تشکیل سلسله قاجار تا تسلیم علی خان سرابندی

با قتل نادر شاه و تشکیل سلسلة دُرانّی در افغانستان و تصرف نواحی شرقی ایران، از جمله سیستان به دست احمد خان ابدالی (دُرانّی) در سال 1160 هـ .ق موضوع حاکمیت ایران بر این ایالت از پیچیدگی خاصی برخوردار گردید، ضعف حکومت مرکزی ایران بعد از قتل نادر، موجب گسترش نظام شبه ملوک الطوایفی در ایران گردید، کشمکش­های جانشینان نادر و خاندان زندیه به این روند کمک شایان توجهی نمود. این امر موجب گردید حاکمان سیستان با ایجاد پیوند نزدیکتر با فرمانروای ابدالی افغانستان به حیات نیمه مستقل خود در دوران پر تنش ایران ادامه دهند. این حاکمان در روند حاکمیتشان با توجه به شرایط و موقعیت زمانی و سیاسی در دوره­هایی که قدرت متمرکزی بر افغانستان سلطه می­یافت، برای جلوگیری از تهدیدهای داخلی و خطر امرای افغان به آنها تکیه می­کردند و گاهی با دادن باج و خراج به حیات خود ادامه می­دادند. با روی کار آمدن حکومت قاجار، موضوع ایالت سیستان به یکی از پیچیده ترین مشکلات فراروی این سلسله تبدیل گردید. حاکمان قاجار با توجه به درگیریها و شورشهای داخلی و خارجی موضوع تحکیم پایه های قدرتشان را بر سیستان به مماشات می­گذرانیدند. آنها در پی فرصت بودند تا بر مشکلات عدیدة داخلی و جنگهای خارجی چیره شوند تا پس از آن به گسترش پایه های قدرتشان بر سیستان بپردازند. در این مقاله، موضوع حاکمان سیستان از ابتدای تأسیس سلسلة قاجار تا پذیرش حاکمیّت ایران به وسیلة علی خان سرابندی در عصر ناصرالدین شاه بررسی شده است.