حریم ساخت‌و‌ساز روی گسل‎های شیب‌لغز؛ مطالعه موردی گسل پیشوا در جنوب تهران

جنوب تهران در مجاورت گسل‌های فعال پیشوا، کهریزک و ایوانکی قراردارد که در صورت فعال شدن این سه شکستگی و رخداد زمین‌لرزه حاصل از آن و به سطح رسیدن گسیختگی منجر به خسارات جانی و مالی فراوان می‌شود. بنابراین بررسی نوع سازه مناسب و حفظ حریم ساخت در مجاورت این سه گسستگی در دو سوی فرادیواره و فرودیواره الزامی است. در این راستا IBC (International building code) به تعیین کمترین استانداردها در چهارچوب فرمول‎های مشخص پهنه عقب‌نشینی سازه‎ها بر پایه متغیرهای اصلی گسل و سازه پرداخت که بر پایه این فرمول برای ساخت‌و‌ساز باید در فرادیواره  S=U (2D+F.tan-1θ) و در فرودیواره S=U (2D) رعایت شود. نتایج حاصل از این پژوهش آشکار ساخت که نوع سازه و ژرفای شمع سازه نیز در تعیین حریم دوری از گسیختگی ناشی از گسلش سطحی تأثیر بسزایی دارد. در گستره مورد بررسی استانداردهای جهانی IBC در مورد هیچ کدام از سازه‌های موجود در شهر پیشوا رعایت نشده است. آنچه که تاکنون برای دوری از حریم گسل فعال در ایران در نظر گرفته می‎شود، بر پایه مشاهدات صحرایی مطرح شده است. بر پایه هر دو روش تعیین حریم گسلش یعنی فرمولIBC  که به شیب گسل و میزان جابه‎جایی، فاکتورهای نوع سازه و پی ساختمان و حساسیت سازه اهمیت داده شده است و در پهنه‎بندی که بربریان و همکاران (1364) استفاده کردند به نوع گسل و مشاهدات صحرایی توجه می‎شد. بنابراین با تلفیق این دو و با در نظر گرفتن مباحث ژئوتکنیکی می‌توان حریم ساخت‌و‌ساز را با  دقت بیشتری طراحی کرد.