جلوه‌های عرفان در اشعار «تیجانی یوسف بشیر»1 دکتر جمشید باقرزاده

عرفان علمی است که از ذات اسماء و صفات خداوند بحث می‌کند و این‌که چگونه سالک از شناخت اسماء و صفات خداوند به ذات الهی رهنمون می‌شود و نیز طریقه‌ای است که در آن دل از ناپاکی‌ها تصفیه و از اخلاق طبیعی دور می‌شود و صفات بشری در آن از میان می‌رود. صوفی از خواهش‌های نفسانی اجتناب می‌ورزد و به صفات روحانی نزدیک می‌شود و در نهایت به علوم حقیقی و باطنی دست می‌یابد. صوفیان باطن‌گروی را بر ظاهر‌گروی، رشد معنوی را بر شریعت‌پرستی و تزکیه نفس را بر تعاملات اجتماعی ترجیح می‌دهند. در بحث خداشناسی صوفیه بیش آن که در مورد غضب و قهر و جلال خداوند صحبت کنند،از رحمت، لطف و جمال او سخن  می­گویند. شاعران صوفی در اشعارشان اصطلاحات و رموز خاص خود را دارند. لذا می‌توان گفت شعر صوفی در واقع نوعی شعر سمبلیک و مملو از شور، شوق و غرق شدن در دریای بی کران الهی است. تیجانی یوسف بشیر، شاعر معاصر سودانی، گرایش‌های صوفیانه داشت و به فرقه تیجانیه منسوب بود. از همین رو، اشعارش مملو از مفاهیم تصوف است. او در سروده­هایش بارها مفاهیم کشف و شهود، وحدت وجود، تجلی و شطحیات را به کار برده است. در این مقاله سعی شده تا به شیوه توصیفی- تحلیلی، اندیشه‌های صوفیانه در اشعار این شاعر معاصر سودانی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.