جریان سیال ذهن و تاثیر آن بر روایت در سینمای دهه هشتاد ایران

یکی از مهم‌ترین وجوه زیبایی شناسانه رمان مدرن، بهره‌گیری از تمهید جریان سیال ذهن است. مفهوم سیالیت ذهن در اوایل قرن قبل و تحت تاثیر اندیشه‌های زیگموند فروید وکارل گوستاو یونگ به منصّه ظهور رسید. در ادبیات مدرن، جریان سیال ذهن تهمیدی است که در آن هنرمند از بیان ذهنیات شخصیت‌های داستان که آمیزه‌ای از ادراکات، خاطرات و تداعی‌ها هستند آگاهانه بهره می‌گیرد و به کمک  تک‌گویی درونی، روایت نامنسجم اما هدفمندی را طراحی می‌کند تا مخاطب با کنار هم گذاردن قطعات پراکنده به ابعاد کلی داستان دست یابد. این تمهید روایی پس از موفقیت در ادبیات به سینما راه پیدا کرد و در ساختار روایی سینمای هنری استفاده‌ شد. در ایران نیز ابتدا جریان سیال ذهن توسط ادبیات معاصر مورد استفاده قرار گرفت و از اواسط دهه چهل  به تدریج بر سینمای ایران تاثیر گذارد. این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی پس از برشمردن مهم‌ترین ویژگی‌ها و تمهیدات رمانِ‌ مبتنی بر جریان سیّال ذهن نظیر تمرکز بر شخصیت، تک گویی درونی، روایت غیرخطی و شکست زمان خطی، به تاثیر همین ویژگی‌ها در روایت در سینمای دهه هشتاد ایران پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه فیلم‌سازان ایرانی با تاثیر پذیری از جریان سیال ذهن توانسته‌اند ساختارهای روایی جدید را در سینمای ایران تجربه کنند.