جداسازی و بررسی سینتیک رشد باکتری‌های مقاوم به جیوه در دریاچه مهارلو

زمینه و اهداف: جیوه از سمی ترین فلزات سنگین بوده به­طوری­که غلظت کم آن باعث مسمومیت حاد و مزمن، اختلال در بینایی،  شنوایی و سیستم عصبی می­شود. باکتری­های مناطق آلوده به جیوه از طریق فرآیند احیاء  قادر به حذف این فلز در محیط اطراف خود هستند. کلیه پساب­های خانگی، تجاری، صنعتی، بیمارستانی و کشاورزی شهر شیراز از طریق رودخانه­های خشک، پل فسا و سلامیه وارد دریاچه مهارلو شده و آن را آلوده می­کنند. از جمله آلاینده­های این دریاچه فلزات سنگین به خصوص جیوه می باشد. هدف از این مطالعه جداسازی و شناسایی باکتری های نمک دوست (هالوفیل) مقاوم به جیوه از آب و رسوبات دریاچه مهارلو و بررسی سینتیک رشد آن­ها بود. روش بررسی: نمونه برداری از آب و رسوبات سطحی 4 ایستگاه دریاچه (ورودی‌ رودخانه­های خشک، پل فسا، سلامیه و وسط دریاچه) در 4 فصل طی سال 89- 1388 انجام گردید. باکتری­های نمک دوست مقاوم به جیوه از طریق غنی سازی در محیط­های Luria Bertani Broth و  Luria Bertani Agarحاوی نمک و جیوه جداسازی و با روش Viable Plate Count شمارش شدند. سپس سینتیک رشد باکتری­های مقاوم جدا­شده در سه حالت بدون جیوه (کنترل)، حضور 5 میلی­گرم بر لیتر جیوه از ابتدا و حضور 5 میلی­گرم بر لیتر جیوه از نیمه فاز رشد لگاریتمی بررسی گردید. برای تجزیه و تحلیل آماری از آنالیز واریانس (ANOVA) و آزمون دانکن  (Duncan)استفاده شد. یافته­ ها: بیشترین تعداد باکتری مقاوم به جیوه در ایستگاه­های رودخانه خشک و پل فسا (بر حسب CFU/mlیا  (CFU/gبه ترتیب 104×8/2 و 103×8/375 و کمترین آن در ایستگاه وسط دریاچه (102×7) به­دست آمد. باکتر­های ویبریو، سیتروباکتر، استافیلوکوکوس، پروتئوس،  اشریشیاکلی و سودوموناس به عنوان باکتری­های مقاوم به جیوه شناسایی شدند. ­بیشترین درصد فراوانی باکتری­های شناسایی شده در ایستگاه ها و فصول مختلف مربوط به ویبریو با میزان  75 درصد و کمترین آن مربوط به سیتروباکتر  با میزان 12/5 درصد بود. رشد باکتری­های سیتروباکتر و  استافیلوکوکوس در حضور جیوه از نیمه فاز رشد لگاریتمی، به شدت کاهش یافت. نتیجه گیری: باکتری­های مقاوم به جیوه نقش تعیین کننده­ای در جذب و حذف این عنصر از دریاچه مهارلو دارند. بافراهم نمودن شرایط و بستر مناسب جهت رشد این باکتری­ها می‌توان از آنها جهت سمیت زدایی و حذف جیوه از پساب کارخانجات آلوده کننده محیط زیست دریاچه مهارلو استفاده کرد.