توصیف انواع آغازگر در بیان نوشتاری دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی مقاطع مختلف شهر تهران بر مبنای فرانقش متنیِ دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی انواع آغازگر و توزیع آنها در بیان نوشتاری دانش­آموزان کم‌توان ذهنی شهر تهران در مقاطع و پایه­های تحصیلی مختلف بر مبنای فرانقش متنی معرفی شده در رویکرد نقش‌گرای نظام­مند هلیدی است. روش: برای جمع‌آوری داده­ها از شیوه نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای استفاده شد و در نتیجه در مجموع 311 دانش­آموز از میان 1737 دانش­آموز مشغولِ تحصیل در مقطع ابتدایی و پیش‌حرفه­ای و حرفه­ای انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده­ها در پژوهش چهار قصه تصویری بود. دانش‌آموزان به‌صورت انفرادی برای قصه‌های تصویری داستانی نوشتند ؛سپس داده­ها بر مبنای فرانقش متنی و با توجه به انواع آغازگر در بندهای زبان فارسی توصیف شد و نتایج در پایه­های مختلف با یکدیگر مقایسه شدند. یافته‌­ها: آغازگر فاعلی غیرمحذوف در پایه­های تحصیلی مختلف، پررخداد­ترین آغازگر است (61 درصد). زبان فارسی ضمیر­انداز است و انتظار می­رود در جملات خبری، آغازگر فاعلی محذوف آغازگر بی­نشان و پر ­رخداد­ترین آغازگر باشد، اما در پژوهش حاضر، آغازگر فاعلی محذوف در 34 درصد بندها مشاهده شده است. آغازگر متنی نیز در 23 درصد بندها مشاهده شده است. سایر انواع آغازگرها هر یک کمتر از 3 درصد رخداد داشته­اند. نتیجه‌گیری: پس از تحلیل آماری آزمون خی دو نشان می­دهد که تفاوت در استفاده از هر آغازگر در پایه­های مختلف تحصیلی در سطح 001/0P≤ معنادار است؛ به­جز آغازگر مفعولی. همچنین تفاوت استفاده از آغازگرهای مختلف در هر پایه تحصیلی در سطح 001/0 P≤ معنادار است؛ به جز پایه پنجم و اول پیش حرفه‌ای. استفاده از آغازگر مرکب در ساختار بند که یکی از ملاکهای پیچیدگی بند نیز به شمار می­رود، با بالا رفتن پایه تحصیلی افزایش چشمگیری داشته است.