تنوع ژنتیکی خصوصیات زراعی و صفات مرتبط با کیفیت دانه ژنوتیپ‌های گندم دوروم

  در این مطالعه 59 ژنوتیپ گندم دوروم موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر کرج به صورت مشاهده‌ای، از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و صفات مرتبط با کیفیت دانه در سال زراعی 88-1387 مورد بررسی قرار گرفتند. چهار رقم ویری ناک، سوایسون (گندم نان)، دنا و زردک(گندم دوروم) نیز به عنوان شاهد که بین ژنوتیپ‌ها کاشته شدند (با 14 بار تکرار). هر ژنوتیپ در دو ردیف 5/2 متری روی یک پشته کاشته شد. نتایج آزمایش تنوع بالائی را در ژنوتیپ‌ها از نظر صفات مورد مطالعه نشان داد. عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها از 5/300 تا 5/868 گرم در مترمربع متغیر بود. درصد پروتئین دانه رابطه مثبت و معنی‌داری با صفات طول پدانکل، درصد خوابیدگی، میزان رسوب زلنی و سختی دانه و رابطه منفی و معنی‌داری با صفات طول سنبله، وزن هزار دانه، تعداد و وزن دانه در سنبله داشت. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه کلاستر به روش UPGMA نشان داد که برخی از گروه‌ها برای بعضی از صفات ارزش بالاتر از میانگین داشتند. در تجزیه مؤلفه‌های اصلی، سیزده متغیر بررسی شده به چهار مؤلفه با واریانس نسبی تجمعی 1/72 % اهش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده ژنوتیپ‌های شماره 15 (Wc-45704) و شماره 52 (P.S.No 3) داشتن خصوصیات زراعی و کیفیت دانه مطلوب مثل عملکرد دانه بالا، درصد خوابیدگی پایین، زودرسی، تعداد کم دانه چروکیده، درصد پروتئین مطلوب، اندیس گلوتن بالا و حجم رسوب SDS مناسب، نسبت به ژنوتیپ‌های دیگر در این ‌مطالعه برتر بودند و می‌توانند در برنامه‌های به‌نژادی برای بهبود این صفات استفاده شوند.