تنوع فنوتیپی خواب بذر و ارتباط آن با صفات مورفولوژیک گیاه مادری در اکوتیپ‌های اقلیمی جو وحشی (Hordeum spontaneum L.) بومی ایران

خواب بذر نقش اساسی در سازگاری اکولوژیکی گونه‌های وحشی گیاهان از جمله جو وحشی (Hordeum spontaneum) دارد. در این آزمایش 192 اکوتیپ جو وحشی از کلکسیون جو بانک ژن گیاهی ملی ایران(NPGBI) که از مناطق جغرافیایی مختلف ایران از جمله مناطق خشک و کویری و مناطق معتدل جمع‌آوری شده‌اند، مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات زراعی، فنولوژیک و مورفولوژیک اکوتیپ‌ها در شرایط مزرعه و آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. پس از برداشت و شش ماه نگهداری بذرها در دمای 5 درجه سانتی‌گراد، میزان خواب بذر و شاخص جوانه‌زنی در اکوتیپ‌ها بررسی شد. ارزیابی خواب بذر در اکوتیپ‌های بومی اقلیم‌های مختلف نشان داد که میزان آن در اکوتیپ‌های مناطق بیابانی و بیابانی سرد (به ترتیب 6/77% و 7/83%)، به طور معنی‌داری بالاتر از اکوتیپ‌های مناطق استپی سرد (6/45%) بود. مقایسه میانگین صفت شاخص جوانه‌زنی نشان‌دهنده مقادیر بالاتر این صفت در بذر اکوتیپ‌های اقلیم استپی سرد نسبت به سه اقلیم دیگر بود. مطالعه ارتباط خواب بذر با دیگر صفات مورفولوژیک، نشان‌دهنده وجود همبستگی معنی‌داری بین این صفت و برخی از صفات کیفی مانند رنگ گلوم، رنگ دانه و رنگ ریشک بود، به طوری که درصد خواب بذر در اکوتیپ‌های دارای رنگ دانه، گلوم و ریشک تیره‌تر بیشتر بود.