تنوع خصوصیات زراعی در ژنوتیپ‌های گندم دوروم

شصت ژنوتیپ گندم دوروم انتخابی از مواد ژنتیکی موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران و کلکسیون بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر به همراه نه رقم/لاین پیشرفته به عنوان شاهد در قالب طرح آگمنت در سال زراعی 89-1388 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارقام شاهد در چهار تکرار و ژنوتیپ‌ها بدون تکرار در کرت‌هائی به طول 3 متر و در شش ردیف کاشته شدند. در طول فصل رشد از صفات زراعی یادداشت‌برداری شد. نتایج حاصله تنوع زیادی بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی را برای صفات ارزیابی شده از جمله عملکرد دانه نشان داد. همبستگی ساده محاسبه شده بین صفات نشان داد که رابطه بین عملکرد دانه با تعداد دانه در سنبله (*32/0 r =) و وزن دانه در سنبله (**38/0 r =) مثبت و معنی‌دار، ولی با ارتفاع بوته (**53/0- r =) و طول پدانکل (**42/0- r =) منفی و معنی‌دار بود. تجزیه رگرسیون به روش گام به گام، صفات ارتفاع بوته و تعداد روز تا ظهور سنبله را در مدل نهائی نشان داد. تجزیه به عامل‌ها با استفاده از روش مولفه‌های اصلی، سه عامل را مشخص کرد که 67% از کل تغییرات را توجیه کردند و ارتفاع بوته و اجزاء عملکرد در عوامل موثر حضور داشتند. تجزیه کلاستر به روش WARD ژنوتیپ‌ها را در شش گروه دسته‌بندی کرد. هر یک از این گروه‌ها دارای ویژگی‌های خاصی از جمله پتانسیل عملکرد، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه و غیره بودند. پانزده ژنوتیپ عملکرد دانه بالاتر از میانگین شاهدها داشتند، اما فقط چهار ژنوتیپ شامل ژنوتیپ شماره 3 (Wc-46198 با عملکرد 9789 کیلوگرم در هکتار)، ژنوتیپ شماره 11 (Wc-46031 با عملکرد 9927 کیلوگرم در هکتار)، ژنوتیپ شماره 10 (Wc-46030 با عملکرد 10066 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ شماره 55 (P.S.No.22 با عملکرد 10273 کیلوگرم در هکتار) برتر از تمام ژنوتیپ‌ها بودند. این ژنوتیپ‌ها به همراه تعداد دیگری که برتر از سایرین بودند برای ارزیابی دقیق‌تر انتخاب شدند.