تنوع آللی ژن های زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین در گندم‌های پاییزه بومی ایران

در این مطالعه، تنوع آللی ژن‌های زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین در 193 گندم‌ بومی پاییزه ایرانی و رقم Thatcher با استفاده از آغازگرهای اختصاصی بررسی شد. بر اساس جفت آغازگر Glu3A.2، هشت قطعه با اندازه 358-315 جفت باز تکثیر شد، به طوری که آلل 342 جفت بازی با 2/37 درصد بیشترین و آلل 315 جفت بازی با 6/0 درصد کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. جفت آغازگر Glu3A.3 نیز پنج قطعه در محدوده 754-638 جفت باز تکثیر کرد که در بین آنها، آلل­های 700 و 742 جفت بازی به ترتیب با 1/92 درصد و 6/0 درصد بیشترین و کمترین فراوانی را داشتند. دو قطعه به طول 440 و 421 جفت باز به ترتیب با فراوانی 6/74 و 4/25 درصد با استفاده از جفت آغازگر Glu3B.2 تکثیر شد. جفت آغازگر Glu3D.2 سه قطعه با اندازه 571، 558 و 382 جفت باز به ترتیب با فراوانی 7/1، 1/88 و 2/10 درصد تکثیر کرد. شش آلل تکثیر شده توسط جفت آغازگر Glu3D.3 نیز دارای اندازه­ای در محدوده 589 تا 611 جفت باز و فراوانی بین 9/27-2/1 درصد بودند. با استفاده از جفت آغازگر Glu3D.4، فقط یک قطعه با اندازه 700 جفت باز تکثیر شد. متوسط محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC) برای تمامی آغازگرهای مطالعه شده، 24/0 به­دست آمد که در بین آنها، آغازگرهای Glu3A.2 و Glu3D.3 با میزان 75/0 بیشترین و آغازگر Glu3A.3 با میزان 15/0 کمترین محتوای اطلاعات چندشکلی را نشان دادند. تنوع ژنی یا هتروزیگوسیتی مورد انتظار نیز از 15/0 تا 78/0 با میانگین 26/0 متغیر بود. تجزیه خوشه­ای با استفاده از الگوریتم Neighbor-Joining ارقام گندم پاییزه را به دو گروه تفکیک کرد. تجزیه واریانس مولکولی با تفکیک ارقام مورد مطالعه بر اساس شرایط اقلیمی به پنج منطقه شامل سرد، کوهستانی، معتدل، گرم و خشک، نشان دهنده سهم بیشتر واریانس درون گروهی (94 درصد) در مقایسه با واریانس بین گروهی (6 درصد) در تبیین واریانس مولکولی کل بود. نتایج این تحقیق نشان داد که توده‌های بومی گندم ایران ذخایر ژنتیکی متنوع و ارزشمندی از نظر ژن‌های کنترل‌کننده صفات مرتبط با کیفیت نانوایی هستند.