تمایز روش دیالکتیکی سقراط و افلاطون
author
Abstract:
روش دیالکتیکی، ریشههای مشخصی در اندیشة فلسفی یونان پیشافلاطونی دارد. این ریشهها را میتوان از هراکلیتوس و پارمنیدس تا سوفیستها یافت، و از آنجا میتوان نخستین کاربرد منظم آن را نزد سقراط مشاهده کرد، هرچند زنون الئایی از جانب ارسطو به غلط بهعنوان مبدع روش دیالکتیکی معرفی شده است. افلاطون در این روش میراثدار سقراط محسوب میشود، اما تمایز آشکاری میان روش دیالکتیکی سقراط و افلاطون مشاهده میشود. تمایزی که با تکیه بر آموزة مُثل آشکارتر هم میشود. این تمایز مبتنیبر تعارض آموزة مُثل با نادانی سقراط است؛ سقراط روش دیالکتیکی را به این دلیل بهکار میگرفت که، نشان دهد روش منطقیاش او را از اظهار نظر قاطعانة مبتنیبر دانایی بر حذر میدارد؛ وظیفة او فقط ویرایش است، ویرایشی که انتهایی بر آن متصور نیست. اما افلاطون با واردساختن آموزة مُثل در این روش، آن را بهکلی دگرگون میکند؛ با ورود این آموزه روشن میشود که انتهای روش دیالکتیکی، کشف «مثال» موضوع مورد بحث است. در این مقاله میخواهیم نشان دهیم که: 1. ریشههای روش دیالکتیکی در اندیشة فلسفی یونان پیشافلاطونی کشفشدنی است؛ 2. زنون الئایی احتمالاً ربط خاصی به روش دیالکتیکی ندارد؛ 3. آموزة مُثل از آن افلاطون است، نه سقراط؛ 4. افزودهشدن این آموزه به روش دیالکتیکی، تأثیر روشنی در تعیین پایانة جستوجوی منطقی دارد؛ یا به عبارت بهتر، روش دیالکتیکی در پرتو آموزة مُثل، با روش دیالکتیکی بدون این آموزه، متمایز است.
similar resources
الهام و معرفت در فلسفهی سقراط و افلاطون
در نوشتههای افلاطون، از مجموعهی دریافتهای غیبی یا الهامهای گوناگونی یاد میشود که سروش ایزدیِ سقراط (یا دایمونیون)، ندای رؤیاهای سقراط، و غیبگوییِ کاهنان و شاعران را در بر میگیرد. روایت افلاطون از برخورد سقراط با نداهای غیبیاش حاکی از آن است که این نداها هشدارهاییست که سقراط را بر اساس حکمت الهی هدایت میکند؛ ولی هیچگاه او را از سرچشمهی معرفتی خود آگاه، و از جستوجوی معرفت به روش فلسفی...
full textشیوة دیالکتیکی سقراط در مواجهه با تعریف دینداری و تأثیر آن برتثبیت عقیده پیرس
بازشناسی عقاید و باورهای صحیح از خطا وکافی از ناکافی، یکی از دلمشغولیهای عمده فلاسفه است. در این مقاله از آرای دو تن از فلاسفهای که در این مورد به بحث پرداختهاند سخن به میان خواهد آمد. پیرس، مؤسس پراگماتیسم در قرن بیستم، از چهار روش تثبیت عقیده سخن میگوید: جزمی، سلطه جو، پیشینی و علمی. وی پس از معرفی و ذکر محاسن و معایب این روشها، در پایان، روش علمی را به عنوان روش برتر برمیگزیند. از آنجا...
full textمعرفتشناسیِ اخلاقیِ سقراط: پیوندِ نظر و عمل در نوشتههای آغازینِ افلاطون
نوشتههای آغازین افلاطون حول محور نوعی معرفت میگردند که متعلَقِآنفضیلتهای اخلاقی است. دیدگاهِ معرفتشناختیِ این نوشتهها نظر را با عمل گره میزند؛ چراکه بر اساس آن، معرفت به فضیلتِ اخلاقی، ما را در عمل نیز اخلاقی، و جهل به آن، ما را مبتلا به رذیلت میسازد. اراده نیز از معرفت پیروی میکند؛ بهگونهای که اگر کسی نیکی را بشناسد، خواهان آن خواهد بود؛ ازاینرو، هیچکس به خواست خود بدی نمیکند. همچنین،...
full textمعرفت شناسیِ اخلاقیِ سقراط: پیوند نظر و عمل در نوشته های آغازینِ افلاطون
نوشته های آغازین افلاطون حول محور نوعی معرفت می گردند که متعلَقِآنفضیلت های اخلاقی ا ست. دیدگاهِ معرفت شناختیِ این نوشته ها نظر را با عمل گره می زند؛ چراکه بر اساس آن، معرفت به فضیلتِ اخلاقی، ما را در عمل نیز اخلاقی، و جهل به آن، ما را مبتلا به رذیلت می سازد. اراده نیز از معرفت پیروی می کند؛ به گونه ای که اگر کسی نیکی را بشناسد، خواهان آن خواهد بود؛ ازاین رو، هیچ کس به خواست خود بدی نمی کند. همچنین،...
full textروش فرضیه در فلسفة افلاطون
در مقالة حاضر روش فرضیه را در فلسفة افلاطون مورد بررسی قرار میدهیم و برای این منظور به ترتیب سه محاورة منون، فایدون و جمهوریرا-که روش مذکور در آنها به صراحت طرح شدهاند- مورد واکاوی قرار داده، سیر تغییر نگرش افلاطون دربارة جایگاه و کاربرد روش فرضیه را در حوزة فلسفة نشان میدهیم. افلاطون در منون با نظر به هندسه درصدد ارائة روشی است که در فلسفه نیز کاربرد داشته باشد. اما توجه ویژه به روش و اهمیت...
full textبررسی ویژگی های دیالکتیک به مثابه روش تدریس با توجه به مبانی فلسفی دیالکتیک از نظر سقراط و افلاطون
هدف اساسی الگوی تدریس دیالکتیک ، تقویت مهارتهای استدلال، داوری، و قدرت تشخیص دانش آموزان است . در روش دیالکتیک ، تلاش بر آن است تا شاگردان به رهبری معلّمشان ، با تعامل و گفتگوی کلاسی شخصاً امکان بالندگی و رشد پیدا کرده و به جای آموختن حقایق و واقعیت ها، بینشی عمیق نسبت به مسائل پیدا کنند .
My Resources
Journal title
volume 2 issue 2
pages 49- 76
publication date 2011-09-23
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023