تقابل بخردی (خیر) و نابخردی (شر)، بن‌مایة بنیادی قصه‌های پیامبران در قرآن

author

Abstract:

قصه در تاریخ فرهنگ بشری به مثابة وجودی حاضر و غایب است و تقریباً همة ادیان و کیش‌های توحیدی و غیرتوحیدی در کتاب‌های مقدس خویش از آن برای ابلاغ پیام و آموزه‌های خود بهره جسته‌اند تا آن‌جا که می‌توان قرآن کریم، معجزة جاویدان دین اسلام را، «قصه‌گویی» اعصار خواند. قرآن به دلیل تنوع مخاطبان از قالب قصه به ویژه قصه‌های پیامبران برای تقویت باورهای دینی و الگوسازی و معرفی اسوه و آشنایی مسلمانان با سنت‌های اسلامی و تربیت و ترغیب آنان به تدبر و مشاهدة آیات الهی و جلوه‌های متکثّر آفرینش و عبرت‌آموزی، غایت بهره را می‌برد. قصه یکی از ابزارهای مهم برای ابلاغ دعوت به وحدانیت خدا از طریق تصویر احوال و انبیای پیشین و جلوه‌های روز قیامت و بهشت و دوزخ است. بن‌مایة اصلی قرآن و قصه‌های پیامبران آن، تقابل خیر و شر یا به عبارت دیگر، دیالکتیک بخردی و نابخردی است. در این مقال بر آن هستیم که این بن‌مایه یا استعارة مفهومی را در قصه‌های قرآن واکاویم؛ لذا ابتدا واژة ظلم را از نظر لغوی در قرآن بررسی می­کنیم و آنگاه جلوه‌های مختلف این فراروایت را در آن تبیین خواهیم کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تقابل نمادهای خیر و شر در دوره‌ی اساطیری شاهنامه

تقابل خیر و شر از مضامین اصلی شاهنامه است. اعتقاد به وجود دو قطب اهورایی و اهریمنی, ریشه در باورهای اساطیری ایرانیان دارد و این عقیده در سرتاسر شاهنامه نیز انعکاس یافته است. در شاهنامه هر جا که نیروهای خیر، مانند فریدون و ایرج که نماد خرد و خیر هستند، حضور دارند، نیروهای تاریکی، مانند ضحاک و تور نیز، که نماد شر و نابخردی هستند، به ستیزه‌ها با آنان مشغولند دیوها نماد ضد ارزش‌ها و قهرمانان نماد ا...

full text

خیر و شر

نویسنده در این مقاله به بررسی مسألة فلسفی ـ کلامی «خیر و شر» پرداخته است. به طور کلی می‌توان مقاله را به دو بخش تقسیم کرد. در بخش اول، اشاراتی به ضرورت بحث در باب خیر و شر شده است و سپس راه‌حلهایی را که حکمای اسلامی برای حل این مشکل ارائه کرده‌اند مطرح می‌نماید و در این راستا از نظریات حکمایی چون ابن سینا، بهمنیار، غزالی، ملاصدرا، حاج ملاهادی سبزواری، زنوزی و دیگران بهره می‌جوید. ...

full text

تقابل خیر و شر در نگارگری قرن 8 هجری قمری

فرهنگ و ادب پارسی از ابتدا همواره مشحون از انگاره های اساطیری بوده، و به نوعی سعی در تکرار و بیان دیگر گونه ی هر آن چه در باور روزگاران گذشته وجود داشته، دارد. ادب دیرین ایران زمین مملو از رزم و جدال است، چه، جدال روشنی و تاریکی، هرمزد و اهریمن، خیر و شر... آغاز گر خلقت است و زمان. این تقابل نه در سرزمین پارس، که در اساطیر باستان دیگر سرزمین ها نیز قابل رد گیری است. مبارزه ی بین دو ضد، در اساطی...

15 صفحه اول

خیر و شر در منظر علامه طباطبایی

در این نوشتار نویسنده تحلیل خیر و شر، اقسام شر، و راه حل‏هاى علامه طباطبایى براى زدودن ناسازگارى وجود خیر و شر با خدا و صفات حق تعالى را به بحث و بررسى نشسته است. در مبحث خیر و شر، دو تحلیل از علامه طباطبایى مى‏آورد. براساس تحلیل نخست علامه خیر را امرى وجودى و شر را امرى عدمى مى‏خواند. و براساس تحلیل دوم نویسنده المیزان خیر را امرى ذاتاً مطلوب و شر را امرى ذاتاً نامطلوب معرفى مى‏کند. در مبحث اقسا...

full text

ساختار داستان‌های پهلوانی برزونامه بر اساس نظریه گرینتسر و تقابل خیر و شر

رویکرد ساختاری شیوه‌ای است که در قرن بیستم به اوج شکوفایی رسید و به ما این امکان را می‌دهد تا اصول واحد و تکرار شونده‌ای را که در میان روایت‌های موجود در یک اثر ادبی مشابهت ایجاد می‌کند، دریابیم. گرینتسر یکی از صاحب-نظران روسی است که با بررسی آثار حماسی تمدن‌های مختلف به خصوص هند، سعی نموده طرح یکسانی را برای ساختار داستان‌های حماسی ارائه نماید. به اعتقاد وی قهرمان داستان‌های حماسی مانند ایزد گ...

full text

خیر و شر در آیین مزد یسنی

آریاییان از دیرباز به دو مبدأ خیر و شر قائل بودند. در یک سو اهورا مزدا و در سوی دیگر اهریمن قرار داشت. امور نیک و خیر مانند روشنایی و باران و همه نیکی ها را به اهورامزدا نسبت می‌دادند و امور بد و شر همچون تاریکی و خشک‌سالی را به اهریمن، بطور کلی اهورامزدا بانی و حامی روشنی، گرما و زندگانی است و اهریمن سبب مرگ و نیستی، تاریکی یا خشکی و نیروهای این دو همواره در مبارزه هستند. تفکر دوالیسم در بین ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 2

pages  77- 95

publication date 2016-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023