تفاوت دستور زبان داستان در دو روایت مختلف از داستان «افشین و بودلف»

هدف این مقاله بررسی تطبیقی دستور زبان داستان و ساختار پیرنگ در دو روایت از داستان «افشین و بودلف» در تاریخ بیهقی به قلم ابوالفضل بیهقی و فرج بعد الشدت اثر قاضی محسن تنوخی است. به نظر می‌رسد اگر چه از نظر گونۀ روایت و نقطۀ دید تفاوتی در ساختار دستور زبان دو روایت دیده نمی‌شود، اما در واکاوی و تحلیل ساختار دستور زبان دو روایت از دیدگاه علم روایت شناسیِ ساختارگراهمواره این نکتۀ جالب ذهن نگارنده را به خود مشغول کرده بود که با وجود شباهت در گونۀ روایت و نوع پیرنگ دو داستان از لحاظ دستور زبان داستانی و مرحلۀ عقد قرار داد کنشگران، بین دو روایت تفاوت وجود دارد؛ بدین صورت که در روایت تاریخ بیهقی مرحلۀ عقد قرار داد بین کنشگران به صورت ملموس به زبان می‌آید، در حالی که روایت فرج بعد الشدت فاقد عقد قرار داد بین کنشگران است. نتایج پژوهش حاضر که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه‌ای فراهم آمده است، نشان می‌دهد که با توجه به نظریۀ دو گونۀ روایت دنیای داستان همسانِ متن گرا و کنشگر در هر دو روایت وجود دارد وگونۀ پیرنگ آن‌ها از نوع فرمول الگوی پیوندی(PN۱=f{s۱→s۲∩o) است، در حالی که از نظر دستور زبان داستان و مرحلۀ عقد قرار داد کنشگران در دو روایت تفاوت وجود دارد.