تغییرات مورفولوژیکی رودخانه و ارتباط آن با فرایندهای حاکم (مطالعة موردی: رودخانة فیروزه- شاهجوب)

مورفولوژی هر سیستم رودخانه‏ای در ارتباط و تحت تأثیر فرایندهای حاکم بر آن، از جمله شرایط اقلیمی، هیدرولوژیکی، هیدرولیکی، وضعیت فرسایش، و رسوب‌گذاری و نیز خصوصیات زمین‏شناسی و توپوگرافی محیط رودخانه‏ای و حوزة بالادست آن، است. شناخت ویژگی‌ها و آثار متقابل فرم و فرایندهای حاکم در سیستم‏های رودخانه‏ای، که به شناخت رفتار رودخانه‏ها در محدوده‌های زمانی و مکانی منجر می‏شود، اهمیت ویژه‏ای در توسعة مدل‏های مفهومی در ارتباط با محیط‏های رودخانه‏ای دارد.در این تحقیق سعی شد مورفولوژی حاصل از فرایندهای حاکم بر رودخانة فیروزه‌- شاهجوب در خراسان شمالی ارزیابی شود و رابطة بین خصوصیات هندسی و عوامل مؤثر بر آن‌ها استخراج گردد. بدین منظور، مدل هیدرولیکی HEC-RAS (از طریق الحاقیة HEC-Geo RAS)، پس از آنالیز حساسیت و واسنجی، جهت شبیه‏سازی عوامل و فرایندهای حاکم اجرا گردید و روابط حاکم بر پارامترهای مختلف هندسی و عوامل مؤثر بر این پارامترها در 37 بازة تفکیک‌شده در این رودخانه استخراج و تجزیه و تحلیل شد. بر اساس نتایج به‌دست‌‌‌آمده، با درنظرگرفتن مقادیر خطای استاندارد، سطح معنی‏داری، و ضریب تعیین، از بین مدل‏های مختلف خطی ساده، درجه 2، درجه 3، و نمایی، مدل‏هایِ نماییْ مناسب‏ترین روابط حاکم بر خصوصیات هندسی و عوامل مربوط به فرایندهای مؤثر بر رودخانة مورد نظر هستند.