تعیین نرخ بازده اقتصادی داخلی فردی و اجتماعی سرمایه‌گذاری در دوره‌های تحصیلات تکمیلی

در مقاله حاضر به تعیین نرخ بازدهی اقتصادی فردی و اجتماعی در سطوح تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری با توجه به تحلیل هزینه _ فایده در ایران برای سال 1379 پرداخته شده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که نرخ بازدهی اقتصادی فردی در دوره دکتری منفی و برای دوره کارشناسی ارشد مثبت و نرخ بازدهی اقتصادی اجتماعی برای هر دو دوره تحصیلی منفی است. منفی بودن نرخ بازدهی اجتماعی نشان دهنده این است که مقدار هزینه‎ای که جامعه در قبال دوره‌های تحصیلی مذکور متقبل می‎شود در قبال فایده‎های آن بسیار بالاست. البته، منفی بودن نرخ بازده اقتصادی اجتماعی برای این دوره‎‎های تحصیلی به معنای سرمایه‎گذاری نشدن در این دوره‎ها نیست، بلکه به این مفهوم است که جامعه از فارغ‎التحصیلان مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری به خوبی استفاده نمی‎کند. بر این اساس، چنانچه سیاستگذاری دولت در زمینه تربیت نیرو در سطوح تحصیلی یادشده و افزایش سرمایه‎گذاری در این خصوص است، برای افزایش بازدهی اقتصادی و گرایش نداشتن افراد به مشاغل متعدد برای کسب درآمد بالاتر، ضرورت بهبود وضعیت دستمزد و حقوق دولتی دارندگان مدارک کارشناسی‎ارشد و دکتری دارای اهمیت است.