تعیین ­مکان مجدد زمین‌لرزه­های ورزَقان- اَهر 6.5Mw, 6.3Mwو پس‌لرزه­های آن با استفاده از الگوریتم غیرخطی احتمالاتی

Authors

  • سعید سلطانی مقدم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
Abstract:

مکان‌یابی زمین‌لرزه‌ها، به منزلة یکی از پارامترهای مبنایی در تحقیقات زلزله‌شناسیِ هر منطقه، دارای اهمیت زیادی است. افزایش دقت مکان‌یابی زمین‌لرزه‌ها، می‌تواند موجب افزایش دقت و اطمینان در محاسبة مدل‌های سرعتی (و برعکس) و همچنین بررسی‌های مرتبط با تحلیل خطر و کاهش ریسک لرزه‌ای، شود. برای دست‌یابی به یک فهرست‌نامه دقیق، بررسی مجدد شکل موج‌های ثبت شده به‌منظور تعیین صحیح فازهای لرزه‌ای، استفاده از اطلاعات ثبت ‌شده در سایر شبکه‌ها و به‌کارگیری مدل‌های سرعتی محلی، لازم و ضروری است و باعث افزایش دقت مختصات کانون زمین‌لرزه‌ها خواهد شد. همچنین در مواردی که، وضعیت پوشش آزیموتی ایستگاه‌ها دارای شرایط آرمانی باشد، استفاده از الگوریتم‌های  غیرخطی در کنار مدل‌های سرعتی دقیق محلی، تاثیر بسزایی در افزایش دقت عمق رویدادها خواهد داشت. در این تحقیق سعی شده است تا با استفاده از همه توان شبکه‌های لرزه‌نگاری منطقه، شامل شبکه ملی  نوارپهن ایران و آذربایجان و مرکز لرزه‌نگاری کشور، به کارگیری الگوریتم  غیرخطی احتمالاتی و محاسبه مدل سرعتی محلی- منطقه‌ای، به مکان‌یابی زمین‌لرزه دوقلوی 11 اوت 2012 منطقه ورزقان با بزرگای 6.5Mwو 6.3Mwو پس‌لرزه‌های آنها تا ده ماه پس از رویداد اصلی، پرداخته شود. به‌منظور افزایش دقت مکان‌یابی، علاوه بر به‌کارگیری ایستگاه‌های  نوارپهن پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله کشور در کنار ایستگاه‌های مرکز لرزه‌نگاری کشور، از پنج ایستگاه  نوارپهن شبکه لرزه‌نگاری آذربایجان نیز استفاده شد. استفاده از ایستگاه‌های شبکه ملی آذربایجان تاثیر بسزایی در کاهش گپ آزیموتی و افزایش دقت مکان‌یابی زمین‌لرزه‌ها دارد و باعث خواهد شد تا مدل سرعتی به‌دست آمده، میانگین مناسب‌تری از بی‌هنجاری‌‌‌های سرعتی منطقه مورد بررسی باشد. در بخش مکان‌یابی رویدادها، از برنامه  غیرخطی احتمالاتی لوماکس استفاده شد که نسبت به برنامه‌های خطی، بهبود قابل‌توجهی در مکان‌یابی و به‌خصوص در تعیین عمق و خطای صحیح‌تر زمین‌لرزه‌ها، ایجاد کرده است. همچنین به‌منظور کاهش خطای مکان‌یابی و افزایش دقت عمق رویدادها، یک مدل سرعتی یک‌بُعدی با استفاده از وارون‌سازی داده‌های زمان‌سیر فازهای Pثبت شده، بین سال‌های 2006 تا 2013 با استفاده از برنامه ولست محاسبه شد. مدل به‌دست آمده شامل دو لایه سرعتی در پوسته بالایی با ضخامت‌های 6 و 18 کیلومتر و سرعت موج تراکمی 87/5 و 01/6 کیلومتر بر ثانیه است که روی یک نیم‌فضا با سرعت موج تراکمی 40/6 کیلومتر بر ثانیه، قرار گرفته است. در این بخش به‌منظور کاهش خطای محاسباتی در مدل نهایی و وابسته نبودن آن به انتخاب مدل اولیه، از 50 مدل سرعتی تصادفی با گرادیان افزایشی در عمق و میدان سرعتی، استفاده شد. نتایج به‌دست آمده از مقایسة خطای رومرکزی، عمق و rmsبیش از 1800 زمین‌لرزه، کاهش قابل‌قبول این خطاها را در مقایسه با فهرست‌نامه مرکز لرزه‌نگاری کشور نشان می‌دهد. به‌منظور مشاهدة بهتر نتایج به‌دست آمده، پنج نیم‌رُخ‌‌ عمقی، موازی و عمود بر روند توزیع پس‌لرزه‌ها رسم شد. با یک دسته‌بندی مناسب، رویدادهای با دقت بیشتر، به‌منظور نمایش بهتر هندسه گسل مسبب، انتخاب شد. توزیع رومرکز و عمق رویدادها، دو بخش جدا از هم را در اطراف گسل مسبب، نمایان ساخت. رسم مختصات کانونی دو زمین‌لرزة اصلی، هم‌خوانی قابل‌قبولی با نتایج به‌دست آمده دارد و پراکندگی زمین‌لرزه‌ها روند مشخصی را، به‌خصوص در عمق نشان می‌دهد. بررسی نیم‌رُخ‌‌‌های گوناگون عمقی نیز، تا حد مطلوبی ساختار هندسی گسل مسبب (صفحه گسلی با امتداد شرق-غرب و شیب نزدیک به قائم) را مشخص می‌کند که با حل سازوکار کانونی به‌دست آمده در مرکز لرزه‌نگاری کشور مطابقت خوبی دارد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تعیین جابه‎جایی پوسته حین لرزه با استفاده از مشاهدات GPSدایمی در زمین‎لرزه 21 مرداد اهر و ورزقان

در ساعات 16:53:16 و 17:04:35 روز 21مردادماه 1391 دو زمین‌لرزه با بزرگای 1/6 و 6 در مقیاس امواج پیکری استان آذربایجان شرقی را لرزاند که در آن شهرستان‌های ورزقان، اهر و هریس کانون بیشترین خسارات بودند. ژرفای هر دو زمین‌لرزه در حدود 10 کیلومتر و مرکز این رویدادها به‌ترتیب در مختصات 55/38 درجه عرض شمالی و 87/ 46 درجه طول جغرافیایی و 58/38 درجه عرض جغرافیایی و 78/46 طول جغرافیایی است. در این پژوهش ب...

full text

بررسی فرایند اطلاع‌رسانی در زلزله‌های دوگانۀ اهر– ورزقان و مخاطرات ناشی از آن

زمین­لرزه‌­های 21 مرداد 1391 اهر- ورزقان از جمله زلزله‌های ­دوگانه به‌شمار می‌رود که به‌فاصلۀ 11 دقیقه از هم، اولی با بزرگای 2/6 و دیگری 3/6 ریشتر اتفاق افتاد. این زلزله بیش از 300 کشته و 3000 زخمی بر جای گذاشت. جلوگیری کامل از خسارات و آثار منفی یک زلزله در حال حاضر ممکن نیست، اما کنترل و مدیریت آن به‌گونه­ای که خسارات مذکور به حداقل خود کاهش یابد، با استفاده از فرایند مدیریت بحران صحیح امکان‌...

full text

تعیین الگوی کشت بهینه با استفاده از الگوریتم بهینه‌سازی چندهدفه غیرخطی فازی: مطالعه موردی

افزایش بهره‌وری استفاده از منابع به‌کمک بهینه‌سازی الگوی کشت محصولات زراعی، یک راهکار مناسب برای توسعه بخش کشاورزی است. در این تحقیق با استفاده از الگوی برنامه‌ریزی چندهدفه غیرخطی فازی امکان تحقق آرمان‌های حداکثر کردن بازده برنامه‌ای در مصالحه با اهداف کاهش مصرف آب، حداقل کردن مصرف کود شیمیایی، حداقل کردن ریسک تولید و افزایش منافع اجتماعی از طریق افزایش سطح اشتغال نیروی کار در الگوی کشت شهرستان...

full text

برآورد پارامترهای سینماتیک چشمه و فاکتور کیفیت مستقل از بسامد امواج بُرشی با استفاده از شتاب‌نگاشت‌‌‌‌های زمین‌لرزه‌های اهر- ورزقان 1391

در این تحقیق، شتاب‌نگاشت‌‌­های جنبش نیرومند زمین، ثبت شده در طی دو زمین‌لرزه 21 مرداد 1391 در ناحیه اهر - ورزقان به‌منظور برآورد پارامترهای چشمه و میرایی بخش بسامد بالای امواج بُرشی مورد استفاده قرار گرفت. پارامترهای چشمه از 110 شتاب‌نگاشت‌‌ سه مولفه­ای مربوط به دو زمین‌لرزه با بزرگای گشتاوری 5/6 و 4/6 در فاصله کانونی 22 تا 206 کیلومتر به‌دست ­آمد. برای این منظور با استفاده از روش مدل­سازی معکوس...

full text

تخمین پتانسیل خرابی ناشی از زمین لرزه سال 1391 (اهر – ورزقان) به روش احتمالاتی

امروزه متخصصین علوم زلزله توانسته اند روشهای مختلفی برای پیش بینی آسیب زمین لرزه به ساختمانها ارائه دهند. یکی از این روشها ماتریس احتمال آسیب است. برای تشکیل ماتریس احتمال آسیب سه روش، تجربی، تئوریکی و موضوعی وجود دارد. از این میان روش تجربی دقیق ترین و قابل اطمینان ترین روش برای حصول ماتریس احتمال آسیب است. روش تجربی همان ارزیابی مشاهدات آسیب زلزله اتفاق افتاده قبلی و ارزیابی کثرت وقوع نسبی شر...

بررسی مخاطرات ناشی از زلزله اهر ورزقان در حوضه سرندچای و پیرامون آن

زلزله به عنوان مخربترین نیروی طبیعی، لرزش سریع و ناگهانی زمین است که بوسیله شکست و تغییر مکان سنگ های زیر سطح زمین بوجود می آید. بیشتر تلفات جانی و خسارت های مالی به علت اثرات ثانویه زلزله و پس از وقوع آنها بوجود می آیند. وقوع زلزله های مکرر و مخرب در نقاط مختلف کشور واقعیت لرزه خیزی ایران را تائید می کنند. برای مثال، در 21 مرداد 1391 دو زلزله با بزرگی 4/6 و 3/6 ریشتر در شهرستان اهر- ورزقان و ه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 3

pages  143- 159

publication date 1394-07-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023