تعیین توان اکولوژیک کاربری‌ها بر پایه واحدهای عکس‌العمل هیدرولوژیکی و ارزیابی آسیب‌پذیری جهت بهره‌برداری پایدار حوزه آبخیز جنگلی (مطالعه موردی: حوزۀ‌ آبخیز ذیلکی‌رود گیلان)

Authors

  • جهانگیر فقهی استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج
  • مقداد جورغلامی دانشیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج
Abstract:

این مطالعه با هدف ارائه مدل توان اکولوژیکی ویژه چند عامله بر پایة عوامل اکولوژیک واحد‌های عکس‌العمل هیدرولوژیکی جهت تعیین توان اکولوژیک کاربری‌های مختلف در حوزة آبخیز جنگلداری 23 ذیلکی‌رود گیلان انجام شد. ابتدا با ArcSWAT تعداد 608 واحد عکس‌العمل هیدرولوژیکی در قالب 39197 پلی گون مستقل از هم در حوزه ذیلکی‌رود بدست آمد. سپس با سنجش واحد‌های عکس‌العمل هیدرولوژیکی با مدل‌های ویژه توان اکولوژیک، بازدهی زمین‌های حوزه از نظر تولید، آسیب‌پذیری کیفی و نیازمندی‌های مدیریت سنجش شد. در گام بعدی آسیب‌پذیری نهایی واحد‌های عکس‌العمل هیدرولوژیکی در مقابل تخریب ناشی از بهره‌برداری با شاخص‌های هیدرولوژیکی سنجش شد. برای ارزیابی شاخص‌های هیدرولوژیکی، با اجرای مدل SWAT و واسنجی و تحلیل حساسیت، پارامترهای موثر در شبیه‌سازی رواناب و رسوب را بدست آورده و در هر واحد عکس‌العمل هیدرولوژیکی مقدار کمی شاخص‌های هیدرولوژیکی برآورد شد و واحد‌های عکس‌العمل هیدرولوژیکی دارای توان تولید و بهره‌برداری خارج از حد مجاز شاخص، به کاربری‌ حفاظتی و حمایتی تغییر یافتند. به‌طوری‌که کاربری‌های توان 1 جنگلداری و توان 1 اکوتوریسم متمرکز بدون تغییر مساحت، کاربری‌های توان 2، 3 و 4 جنگلداری و توان 2 اکوتوریسم متمرکز کاهش سطح پیدا کردند و کاربری کارکرد حفاظتی و حمایتی با مساحت 14083 هکتار افزایش سطح داشتند. از آنجا که فاکتورهای شیب، خاک و کاربری ‌اراضی بیشترین تنوع را در سطح منطقه داشتند و بیشترین محدودیت را سبب می‌شوند، بنابراین استفاده از واحد‌های عکس‌العمل هیدرولوژیکی برای طبقه‌بندی توان اکولوژیک کاربری‌ها و شبیه سازی پارامترهای مدیریتی، امکان ارزیابی آسیب‌پذیری کاربری را بصورت کمی فراهم کرده و ابزار مناسبی برای ارزیابی توان سرزمین است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تعیین مناطق مولد سیل و اولویت بندی سیلخیزی واحدهای هیدرولوژیکی حوزه آبخیز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز لاویج رود، استان مازندران)

امروزه شناسایی مناطق مولد سیل یکی از مهمترین اقدامات لازم جهت کنترل سیلابها به شمار می رود. در این مطالعه که در حوزه آبخیز لاویج رود انجام گرفت، با استفاده از مدل بارش- رواناب hec-hms ، دبی­های خروجی از هر واحد هیدرولوژیک محاسبه شد، سپس با استفاده از روندیابی جریان در رودخانه تا خروجی کل حوزه، و در نهایت با استفاده از روش حذف انفرادی هر واحد هیدرولوژیک در هر بار اجرای مدل، سهم هر یک از واحدهای ...

full text

ارزیابی توان اکولوژیک حوزه آبخیز با استفاده از روش تاکسونومی جهت مدیریت جامع حوزه آبخیز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زیدشت، طالقان)

امروزه حوزه های آبخیز به عنوان محور اصلی برنامه­ریزی جهت توسعه پایدار در بسیاری از مباحث  مدیریتی مطرح شده است. ارزیابی توان اکولوژیک حوزه های آبخیز و رتبه­بندی آنها با توجه به معیارهای مختلف اکولوژیکی، یکی از موارد مهم در برنامه ریزی و مدیریت جامع حوزه های آبخیز می باشد. روش تاکسونومی یکی از جامع ترین سیستم های طراحی شده برای ارزیابی توان متغیرهای دخیل در برنامه ریزی و تصمیم­گیری برای آینده اس...

full text

ارزیابی کمی اثرات اقدامات آبخیزداری بر وضعیت هیدرولوژیکی حوضه، مطالعه موردی: حوزه آبخیز آکوجان

برای برنامه‌­ریزی‌­های آتی طرح­‌های اجرایی آبخیزداری، ارزیابی عملکرد اقدامات گذشته امری ضروری است. در این پژوهش، تاثیر اقدامات مختلف آبخیزداری بر وضعیت هیدرولوژیکی و منابع آب در حوزه آکوجان قزوین مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین­ منظور، تغییرات آبدهی منابع آبی حوضه، افزایش میزان نفوذ و ذخیره آب و نیز میزان سیلاب حوضه، برای بازه زمانی قبل و بعد از اجرای عملیات آبخیزداری مورد مقایسه قرار گرفتند. نتای...

full text

ارزیابی اثرات برداشت چوب بر مقدار رسوب در حوزه‌های آبخیز جنگلی (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز خیرودکنار نوشهر)

تغییر کاربری زمین، به‌طور قابل‌توجهی می‌تواند بر هیدرولوژی یک حوزۀ آبخیز جنگلی تأثیر بگذارد.‌ پوشش گیاهی نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش خاک دارد. برداشت چوب، تاج پوشش را تغییر می‏دهد و خاک را در معرض آب و باد قرار می‏دهد. فشردگی خاک و حذف پوشش­ کف جنگل در مسیر­های چوبکشی باعث کاهش ظرفیت گنجایش آب در خاک و در نتیجه کاهش سرعت نفوذ آب و افزایش رواناب شده که سبب هدررفت خاک می­شود. به‌منظور اندازه­گی...

full text

کاربرد روش IUCN در ارزیابی وضعیت پایداری حوزه آبخیز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان - زیدشت 1)

پایداری مفهومی است که توجه اساسی آن بر حفظ سرمایه­های (طبیعی، اجتماعی و اقتصادی) در جهت عدالت بین­نسلی است. توسعه پایدار در صورتی تحقق می­یابد که همپوشی بین لایه­های اکولوژیکی، اقتصادی ­و اجتماعی ایجاد گردد. هدف از این تحقیق ارزیابی و اندازه­گیری پایداری حوزه آبخیز است. جهت ارزیابی پایداری در حوزه آبخیز زیدشت 1 از رویکرد بوم نظامی استفاده شده است که در پی حفظ تعادل بین سه مقوله اقتصادی، اجتماعی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 72  issue 1

pages  33- 45

publication date 2019-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023