تعیین اهداف اصلاحی و ضرایب اقتصادی بز عدنی در سیستم پرورش مرتعی

چکیده سابقه و هدف: افزایش سوددهی هر واحد تولیدی، مهمترین راهکار برای افزایش قدرت رقابت آن در همه زمینه‏ها و از جمله دامپروری می‏باشد. اولین قدم در طراحی برنامه‏های اصلاح نژاد دام، تصمیم‏گیری در مورد اهداف اصلاحی مناسب بوده و بزرگ‏ترین عامل در ناکارآمد بودن برنامه‏های اصلاح نژاد دام، عدم تبیین صحیح اهداف اصلاحی است. بنابراین تعیین اهداف اصلاحی و ضرایب اقتصادی صفات مهم در بز عدنی که یکی از دام‏های مهم نوار ساحلی خلیج فارس است، کمک زیادی برای اصلاح نژاد این دام خواهد کرد. مواد و روش‏ها: در این مطالعه از یک مدل ثابت قطعی که فرض می‏کند تنوعی در میان حیوانات برای صفات مهم مورد استفاده در محاسبه ضرایب اقتصادی وجود ندارد، استفاده گردید. به منظور برآورد پارامترهای مورد نیاز (جمعیتی، تولیدی، تولیدمثلی، مدیریتی و اقتصادی)، به مدت یک سال کامل تولید (از ابتدای شهریور 95 تا ابتدای شهریور 96)، تعداد 7 گله بز عدنی با 920 رأس بز مولد تحت رکوردگیری مستقیم قرار گرفتند. با تشکیل معادلات سود و تغییر صفات به اندازه یک درصد یا یک واحد، در حالی که میانگین سایر صفات در حد میانگین جمعیت ثابت بودند، ضرایب اقتصادی صفات محاسبه گردید. وزن اقتصادی صفات به ازاء یک انحراف معیار ژنتیکی افزایش در صفت مربوطه در حالی که سایر صفات در حد میانگین ثابت نگه داشته شدند، محاسبه شد. برای مقایسه صحیح ضرایب اقتصادی صفت‏ها، اهمیت نسبی آنها تعیین شد. یافته‏ها: نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین درآمد، سهم فروش بزغاله و شیر و بیشترین هزینه سهم مدیریت و کارگری بود. صفاتی که جزء اهداف اصلاحی بز عدنی به دست آمدند شامل میزان بزغاله‏زایی، تعداد زایش در سال، تعداد بزغاله متولد شده در هر زایش، وزن فروش بزغاله در 12 ماهگی، میزان آبستنی، زنده‏مانی بزغاله تا شیرگیری، زنده‏مانی بز مولد، زنده‏مانی از شیرگیری تا فروش، شیر تولیدی، وزن بلوغ بزهای مولد و میزان دوقلوزایی با ضرایب اقتصادی به ترتیب 7/22، 5/17، 8/12، 1/12، 1/10، 8/9، 9، 6/4، 9/1، 7/0-، 3/0 بودند. نتیجه‏گیری: در بز عدنی صفات تولیدمثلی، ماندگاری و تولیدی به ترتیب دارای بیشترین اهمیت هستند. با توجه به شرایط حاکم بر سیستم پرورش این دام، صفات تعداد زایش در سال، میزان بزغاله‏زایی، تعداد بزغاله متولد شده در هر زایش، وزن فروش بزغاله در 12 ماهگی، میزان آبستنی، زنده‏مانی بزغاله تا شیرگیری، زنده‏مانی بز مولد، زنده‏مانی از شیرگیری تا فروش و شیر تولیدی به ترتیب از مهمترین صفات هستند و باید در برنامه‏های اصلاح نژاد بز عدنی مورد توجه بیشتری قرار گیرند.