تعلیق مشروطیت/ برتری استثناء برآمدنِ دولت مطلقهی پهلوی
Authors
Abstract:
با وقوع انقلاب مشروطه و تدوین قانون اساسی و تشکیل مجلس شورای ملی، گمان میشد که دولت و حکومت در ایران «کنستیتوسیونل» گردد؛ ولی، دشوارهی بنیادین سیاست ایران معاصر یعنی مشروطهسازی قدرت همچنان لاینحل باقی ماند و باتوجه به بقای درونمایههای اندیشگی، بهسمت وضعیت استثناء و تعلیق مشروطیت سوق پیدا کرد؛ تا جایی که گروهی از متفکران و سیاستمداران اعلام کردند که جهت رسیدن به اهداف مختلف و وضعیتهای استثنایی ایجادشده، چارهای جز پذیرش حکومت «استبداد منور» و مشت آهنین و دولت مطلقهی مرکزی، نیست. درواقع، سازوکارهای دموکراتیک، با حاکمشدن «وضعیت استثناء» بهحاشیه رفت و دچار «تعلیق» شد. بنابراین امکان و یا امتناع مشروطهسازی در تاریخ معاصر ایران به یک پرسمان اساسی تبدیل شد. پژوهشگران برای پژوهشِ پرسمان، از دستگاه مفهومی «وضعیت استثنا» بهمنظور واکاوی دشوارهی «تعلیقِ مشروطیت» در تاریخ اندیشه سیاسی ایران بهره گرفته و قصد دارند به این پرسش بنیادین پاسخ دهند که چه مؤلّفههای اندیشهای، سببساز تعلیق مشروطیت و چیرگی وضعیت استثناء، در دوران پایانِ قاجار و عصر سلطنت پهلوی اول گردید. در پاسخ به سوال پژوهش، این فرضیه مطرح است که در سالهای مذکور، حضور درونمایههای اندیشگانی اعم از اندیشهی شاهیآرمانی، سلطنتگرایی، حکومت یکنفره، استبداد شاهی، جهانبینی خیمهای/مسقف، رابطهی اطاعت بین رعیت و فرمانروا، مشروطهسازیِ قدرت سیاسی را بهتعلیق کشاند و استثناء را بر قاعده چیرگی بخشید.
similar resources
تعلیق مشروطیت، وضعیت استثنا؛ کامیابی رضاشاه در کسب سلطنت
قانون اساسیِ مشروطه که در دوران زوال قاجار تدوین شد، بهعنوان نتیجه مستقیم مشروطیت، نخستین متن حقوق اساسی در تاریخ ایران است. اما علیرغمِ مجاهدتهایِ مشروطهخواهان و عزم آنان برای ابتناء امر سیاسی بر قانون به فاصله کوتاهی مسیر قدرتیابی رضاشاه از طریق ایجاد یک وضعیت استثنائی هموار شد. وضعیت استثنا موقعیتی خلاءگونه، مبیّنِ نوعی عدمِ تعادل میان امر سیاسی و حقوق عمومی و اهرمی است که بهواسطه آن دارند...
full textماهیت سیاسی دولت پهلوی
یکی از موضوعات اساسی در جامعه شناسی سیاسی هر جامعه ای، ماهیت دولت در آن جامعه است. دولتها ماهیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گوناگون دارند. در این نوشتار ماهیت سیاسی دولت در ایران دوره پهلوی از نظر میزان گذار به دموکراسی بررسی می شود. هدف از بررسی ماهیت سیاسی دولت آن است که چگونگی اعمال حاکمیت مردم و تعامل میان شهروندان و حاکمیت روشن شود. با این رهیافت، پرسش اساسی این است که ماهیت دولت در ...
full textتنظیمات ایرانی: حکومتمندی و برآمدن دولت مدرن در ایران
بسترهای گفتمانیِ برآمدن دولت مدرن در ایران به دوران سالهای 1268 الی 1305 ه.ق برمیگردد. در این دوران، وقایع و رویدادهای عمدهای رخ دادند که روند رایجِ تاریخ سیاسی در ایران را تشکیل میدهند و شاکلهای مدرن به خود گرفته و اندیشۀ دولت فراگیر و هویت ملیِ واحد پروبلماتیک گردید. مسئلۀ اصلیِ مقاله حاضر از سویی تعیین تکلیف نظری با جریانهای رایجِ تئوریزه کردن تاریخ دولت در ایران است واز دیگر سو قرار دادنِ ا...
full textماهیت سیاسی دولت پهلوی
یکی از موضوعات اساسی در جامعه شناسی سیاسی هر جامعه ای، ماهیت دولت در آن جامعه است. دولت ها ماهیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گوناگون دارند. در این نوشتار ماهیت سیاسی دولت در ایران دوره پهلوی از نظر میزان گذار به دموکراسی بررسی می شود. هدف از بررسی ماهیت سیاسی دولت آن است که چگونگی اعمال حاکمیت مردم و تعامل میان شهروندان و حاکمیت روشن شود. با این رهیافت، پرسش اساسی این است که ماهیت دولت در ...
full textجامعیت و برتری اندیشه امام خمینی ( ره) درباره ارکان دولت بر اندیشه "دولت مدرن"
نحوه نگرش امام خمینی به مساله حکومت و نظام سیاسی و تاثیر دیدگاه سنتی یا مدرن بر نگرش ایشان همواره مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران بوده است؛ به طوری که برخی نگرش امام به دولت را سنتی و برخی دیگر مدرن میدانند. برای بررسی دقیق نگرش امام در این خصوص، یکی از بهترین شیوهها، بررسی موضع امام درباره ارکان و عناصر اصلی تشکیل دهنده "دولت مدرن" یعنی حاکمیت، حکومت، سرزمین و ملت است. این بررسی جامعیت و بر...
full textتبیین ساختاری علل فروپاشی دولت پهلوی
وقوع انقلاب اسلامی نظریات مسلط جامعه شناسی سیاسی در حوزه مطالعات انقلاب و رابطه دولت و جامعه را به طور نسبی تحت تاثیر خود قرار داد. مهمترین سوالها پیرامون این حادثه سیاسی در تاریخ معاصر ایران مربوط به «چرایی و چگونگی» وقوع آن است. هدف اصلی در این مقاله پاسخ به «چرایی» ساختاری فروپاشی رژیم پهلوی دوم است. در پاسخ به این «چرایی» به سه علت/ فرضیه ساختاری و مکانیسمهای علّی آن اشاره خواهد شد که نشا...
full textMy Resources
Journal title
volume 14 issue 2
pages 131- 164
publication date 2019-05-22
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023