تعامل استراتژی اقتصادی و سیاست خارجی در ایران معاصر

چکیده سیاست خارجی دولت‌های در حال توسعه تحت تأثیر متغیرهای مختلفی است که دو مورد مهم آن‌ها عبارت‌اند از: امنیت ملی و توسعة اقتصادی. ضرورت‌های مربوط به دو انگیزة مذکور ممکن است تحت شرایطی ناهمخوان یا حتی متعارض به نظر برسند. این وضع در تحولات اقتصادی و سیاست خارجی ایران معاصر بسیار آشکار بوده است. در این مقاله، تعامل نقش استراتژی توسعة اقتصادی در سیاست خارجی ایران طی سدة اخیر بررسی می‌شود. فرضیة مقاله این است که انگیزة مدرنیزاسیون و توسعة اقتصادی از عوامل مهم انعطاف‌پذیری سیاست خارجی ایران بوده است، هرچند که دغدغة استقلال و امنیت ملی در سیاست خارجی به تمایل نسبتاً پررنگ سیاست‌گذاران ایران به استراتژی جانشینی واردات منجر شده است. دولت‌های حاکم بر ایران معمولاً از استراتژی جانشینی واردات به‌مثابة پل ارتباطی بین دو دغدغة توسعة اقتصادی و امنیت ملی استفاده می‌کرده‌اند.