تصویر گری براق در هنر سفالگری ونگارگری دوره اسلامی با تاکید بر معراج پیامبر (ص)

Authors

  • احمد صالحی کاخکی دانشیار دانشگاه هنر اصفهان
  • خدیجه شریف کاظمی دانشجوی دکترا
  • فخر الدین محمدیان کارشناس ارشد باستان شناسی
  • فرید احمد زاده دانشجوی دانشگاه هنر اصفهان
Abstract:

واقعه معراج پیامبر اکرم (ص) همواره موردتوجه هنرمندان بوده و موجب پدید آمدن آثار متعددی در عرصه‌های مختلف هنری همچون؛ نگارگری و سفالگری شده است. بنابر آیات قرآن کریم، شبی در مکه، جبرئیل بر پیامبر اکرم (ص) نازل می‌شود و پیامبر را به بیت‌المقدس فرامی‌خواند (آیه اول سوره اسرا و آیه 18 سوره نجم). پیامبر سوار بر مَرکبی به نام بُراق می‌شود و سفر روحانی خود را آغاز می‌کند. در سده هفتم هجری قمری و در عهد ایلخانی، چالش‌های مذهبی موجب شد تا تصویرسازی روایات قرآنی، به‌ویژه موضوعاتی که در ارتباط وقایع زندگی پیامبر اسلام است، موردتوجه قرار گیرد. یکی از این نقوش تزیینی، نقش اسفنکس‌ها در کنار درخت زندگی است. این نقوش به‌عنوان کهن‌الگو در فرهنگ ایران باستان و میان‌رودان، بستر مناسبی برای وصف روایت فرازمینی معراج، از نگاه هنرمندان نگارگر و سفالگر، فراهم آورد. هدف این مقاله مطالعه و شناخت دقیق نقش نمادین بُراق و درخت سدره‌المنتهی بر روی سفالینه‌های دوره اسلامی و مقایسه آن با نمونه‌های نگارگری است. همچنین در ادامه فرایند این پژوهش به چرایی انتخاب موجود اساطیری اِسفَنکس به‌عنوان مرکب پیامبر پرداخته می‌شود. روش انجام این پژوهش، تاریخی و توصیفی- تطبیقی و شیوه گردآوری، به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که واقعه معراج، واقعه‌ای فرازمینی است؛ بنابراین هنرمندان، نقوش اِسفَنکسی را که هم موجودی اسطوره‌ای و هم در ارتباط با علم نجوم بوده به‌عنوان مرکب پیامبر در سفر روحانی ایشان در نظر گرفته‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی میزان انطباق تصویر براق در معراج نگاری های عصر قاجار با روایات اسلامی

معراج پیامبر(ص) موضوعی مهم در حوزه نگارگری و بخش جدانشدنی نسخه های خطی فارسی و پس از آن در کتب چاپی محسوب می گردد. خلق این تصاویر تحت عنوان معراج نگاری از عصر ایلخانان آغاز و در دوره قاجار و متقارن با چاپ کتب سنگی دنبال شد. با این حال به احتمال فراوان روایات اسلامی دست مایه تصویرسازان در باب این مرکب قرار گرفته است، که با سیر و غور در آن می توان به تطبیق نسبی تصاویر براق با احادیث و روایات برجا...

full text

پیوند رؤیت فؤاد و بصر در معراج پیامبر(ص)

The issue of perceiving God in Islamic theology, philosophy and mysticism is very important. It seems that there is no concern regarding the consensus among the proponents and opponents of perceiving God by the visual sense, though mystics have made a lot of efforts to reconcile the visual perception and intuitive discernment. Of these efforts, a typical example can be found in the interpretati...

full text

مقایسة سطوح معنایی معراج پیامبر(ص) و سفر اسکندر

معراج پیامبر اسلام(ص) تأثیر زیادی بر معراج‌های صوفیه گذاشته‌است. علاوه بر این، تأیید و توصیف آن در بسیاری از متون عرفانی، نشانی از ایمان گوینده تلقی می‌شد، در حالی ‌که معراج متأثر از دخل و تصرف قصه‌گویان است و ارتباط آن با برخی قصه‌های عامیانه مورد توجه قرار نگرفته‌است. این پژوهش به مقایسة روایت ابن‌عباس از معراج و سفر اسکندر در داراب‌نامة طرسوسی پرداخته‌است. اسکندر در داراب‌نامه، جهانگشایی شرق...

full text

بررسی معراج پیامبر اسلام(ص) در شعر فارسی (دوره مغول و تیموریان)

شاعران پارسی گوی پس از برکت یافتن سرزمین ایران با قدوم تمدن اسلامی، آن را با جان و دل پذیرفتند و به شعر فارسی رنگ و بویی الهی و معنوی بخشیدند. آنان افزون بر آمیختن شعر فارسی به ارزش های اسلامی، مدیحه های خود را به ثنای باری تعالی و مدح ستایش پیشوایان دینی، به ویژه پیامبر اسلام (ص)، آراستند. از جمله موضوعاتی که زمینه مدح پیامبر را در شعر فارسی فراهم آ ورد، سفر آسمانی آن حضرت از مسجد الحرام به مس...

full text

بررسی تطبیقی نقوش براق در نگاره‏های معراج دوران اسلامی با برخی از لگام‏های مفرغی لرستان

در روایات ‌اسلامی به معراج پیامبر به‌وسیله مرکبی شگفت‌انگیز بنام «براق»، اشارات زیادی شده است. تصاویر و توصیفات متفاوتی از براق، در نگاره‌ها و متن‌های ادبی برجای‌مانده است. همچون: استر، اسب یا موجودات چهارپای بالدار یا بدون بال و غیره. در عرفان و تصوف نیز «براق» دارای تفاسیر و مفاهیم ویژه‌ای است. با توجه به این توصیفات ، براق در زمره موجودات ترکیبی «انسان- حیوان» قرار می‏گیرد. موجودات تخیلی- تر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 2  issue 5

pages  51- 63

publication date 2015-04-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023