تصویر طبیعت در غزلیات مولوی

یکی از کارآمدترین ابزار برای توضیح مفاهیم عرفانی، «تصویر» است. تجربیات وصف ناپذیر روحانی و امور ناشناختۀ عارفانه، به وسیلۀ تصاویر ادبی قابلیت تجسّم و انتقال می­یابند. نقش طبیعت و عناصرش در انواع تصویرپردازی به خصوص تصویرسازی عرفانی، همواره قابل توجّه بوده است. پدیده­های متعدّد و متنوّع طبیعی، کارکردی بی­­نظیر در ملموس ساختن امور ماورایی دارند؛ کاربرد طبیعت در تصویر، یکی از بارزترین شگردهای عرفانی­- ­ادبی مولانا به شمار ­می­رود. هدف این پژوهش، تحلیل انواع تصاویر مرتبط با طبیعت در غزل مولوی است؛ در جریان تحقّق این مقصود، مخاطب از مهم­ترین نمودهای اجزاء طبیعت و دلایل توجّه مولوی به هر پدیده آگاه می­گردد و با برجسته­ترین شیوه­های تصویرپردازی شاعر با استفاده از این عناصر آشنا می­شود. در میان این دسته از تصویرها، تشبیه پربسامدترین و برجسته­ترین صورت خیال است و نماد و استعاره، به ویژه استعاره مصرّحه، به ترتیب، پس از آن قرار می­گیرند. از میان عناصری نیز که مستقیماً یا گاهی با­ واسطه از طبیعت گرفته شده­اند، نمود آسمان و اجرامش بارزتر است. آب و پدیده­های وابسته به آن، گل­ها، گیاهان، درختان و  میوه­ها و نیز حیوانات و پرندگان، عناصر پرکاربرد دیگرند.