تصویر از خود: برساختی انتقادی ـ ایده‌آلیستی از هویت ملی؛ مورد مطالعه: دانشجویان دکترای دانشگاه اصفهان

پژوهش حاضر با هدف مطالعه و بازنمایی تجارب ذهنی دانشجویان از هویت ملی و عینی‌سازی آن صورت گرفته است. سؤال اصلی این است که نظم ساختاری و نظام معنایی مندرج در اذهان دانشجویان از هویت ملی چگونه است و مهم‌ترین مؤلفه‌‌های معنایی آن کدام است؟ روش این مطالعه کیفی و از سنخ استراتژی تئوری داده‌بنیاد انتخاب گردید. با استفاده از مصاحبه‌‌های عمدتاً باز و نیمه ساختاریافته، داده‌‌های تحقیق از میان 27 نفر از دانشجویان دکترای دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 93-94 و 94-95 انتخاب گردید. یافته‌‌های پژوهش و مقولات حاصل از فرآیند کدگذاری، حاکی از منظر و مدلی انتقادی ایده‌آلیستی از معنای هویت ملی در بین‌الاذهان دانشجویان است که آگاهی و احساس تعلق آنان به مؤلفه‌‌های ایران‌بودگی و تمایز و تفاوت از سایر ملت‌ها را بر می‌سازد. مفاهیم محوری در این پژوهش چهار مقوله «خودخوانش انتقادی»، «مؤلفه‌‌های ایران بودگی»، «غشای ایده‌آلیسم» و «خود آیینه‌گون» می‌باشد که از این میان تصویر دانشجویان از خودِملی بر دو مقوله «خودخوانش انتقادی» و «غشای ایده‌آلیسم» به‌عنوان مقولات هسته‌ای و پایه‌‌های نظام معنایی آنان قرار دارد، به‌نحوی که با وجود انتقادات فراوانی که از هویت ایرانی و منش ملی خود سراغ دارند، تلاش می‌کنند خود ملی را در پوشش و غشایی از ایده‌آلیسم به دیگران نشان دهند.