ترکیبات طبیعی ضد لیشمانیا برگرفته از منابع طب سنّتی

لیشمانیازیس، بیماری عفونی است که توسط گونه‌های مختلف لیشمانیا ایجاد می‌گردد. مردم بسیاری در برخی از کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه، به این بیماری مبتلا هستند. لیشمانیازیس از لحاظ علایم و عوارض حاصله در بیماران، به سه دسته‌ی لیشمانیوز جلدی، جلدی- مخاطی و احشایی تقسیم می‌گردد، که فرم جلدی آن شایع‌تر بوده و در برخی از کشورها از قبیل ایران به وفور یافت می‌شود. لیشمانیا از طریق گزش پشه‌ی Phlebotomus papatasi و برخی دیگر از گونه‌های فلبوتوم انتقال می‌یابد. گزارشات سازمان بهداشت جهانی حاکی از به خطر افتادن سلامتی قریب به 350 میلیون نفر از مردم در 88 کشور مختلف دنیا توسط این بیماری می‌باشد. تعداد مبتلایان به این بیماری در حال حاضر، 12 میلیون نفر بوده و تخمین زده می‌شود، سالانه حدود 2-1 میلیون مورد ابتلای جدید نیز، اتفاق افتد. حدود نود درصد از موارد ابتلا به لیشمانیای جلدی در کشورهای افغانستان، برزیل، ایران، پرو، عربستان سعودی و سوریه بوده است. امروزه با توجه به عوارض جانبی زیاد و خطرناک فرآورده های دارویی موجود، تلاش برای یافتن داروهای مؤثرتر، ارزان‌تر، کم عارضه تر و دارای منشأ گیاهی بیشتر شده است. بررسی و شناخت گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنّتی و ترکیبات تشکیل دهنده آن‌ها می‌تواند دستیابی به این اهداف را آسان‌تر نماید. در حال حاضر اثرات ضد لیشمانیای برخی از گیاهان و ترکیبات گیاهی از قبیل تعدادی از کینونها، ترپنها، آلکالوییدها، کومارینها، فلاونوییدها، لاکتونها، چالکونها، تترالونها و ساپونینها به اثبات رسیده است. در این مقاله سعی شده است، با بررسی گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنّتی ملل مختلف و ترکیبات مؤثره‌ی موجود در آن‌ها، منابع جدیدی برای دسترسی به ترکیبات موثر ضد لیشمانیا معرفی گردد.